Controversie rondom winnende World Press Photo barst los

Update 15 mei: World Press Photo heeft naar aanleiding van onderstaande de foto laten onderzoeken en concludeert dat er niet gemanipuleerd is. Lees de reactie van WPP hier.

Oorspronkelijk bericht:

In februari werd de World Press Photo uitgereikt. De hoofdprijs ging naar Zweedse fotograaf Paul Hansen. We zijn inmiddels een aantal maanden verder, maar nu blijkt er een flinke rel los te barsten rond de foto.

De foto is bewerkt, dat staat buiten kijf. Is dat erg? Nee. Vrijwel alle foto's worden bewerkt, zeker als je in raw schiet. Op 21 november 2012 werd de foto gepubliceerd door de Zweedse krant Dagens Nyheter. Leg die foto naast de plaat waarmee Hansen de WPP won en je ziet duidelijke verschillen. Met name de kleuren zijn aangepast, de verzadiging van de winnende foto is een stuk omlaag gebracht. Ook de foto gepubliceerd in de Zweedse krant is duidelijk niet rechtstreeks afkomstig uit de camera. De contrasten zijn flink aangezet en het licht ziet er spectaculair uit, daar is wel wat doordrukken en tegenhouden aan te pas gekomen.

Bewerking of manipulatie?

Dergelijke bewerkingen zijn net zo oud als de fotografie en kunnen wat ons betreft wel door de beugel, maar hoe ver ging de Zweedse fotograaf? Diverse websites claimen dat de foto is opgebouwd uit meerdere bestanden. In dat geval zou het niet om een 'traditionele' bewerking gaan, maar mogelijk om manipulatie.

Hackerfactor.com onderzocht de XMP-data van de foto. Hierin worden alle wijzigingen die in Photoshop zijn aangebracht opgeslagen. Hieruit blijkt dat de foto op 20 november 2012 met Adobe Photoshop Camera Raw 7.1 is omgezet. Een normale gang van zaken. Op 4 januari 2013 is de foto echter opnieuw omgezet. Twee conversiedata, dat roept vragen op. Het kan betekenen dat de foto is opgebouwd uit twee raw-conversies. Diezelfde dag is nog een derde conversie toegevoegd. In theorie zouden we dus te maken kunnen hebben met een compositiefoto bestaande uit drie raw-bestanden.

Wij kunnen ons twee scenario's voorstellen: mogelijk heeft Paul Hansen drie raw-conversies met verschillende belichting gemaakt van één raw-bestand en die samengevoegd tot het eindresultaat. In dit geval zou het nog altijd om één foto gaan, de belichting is weliswaar flink aangepast, maar nog altijd hebben we te maken met één foto en geen samengesteld beeld.

Het tweede scenario is dat Paul snel drie foto's achter elkaar heeft gemaakt en uit drie verschillende foto's de 'perfecte plaat' heeft samengesteld. In dat geval mag je spreken van manipulatie, zo'n bewerking kan wat ons betreft niet door de beugel in de journalistiek.

Update: Op news.com.au verdedigt Paul Hansen zijn foto. Hij stelt dat hij het raw-bestand meerdere keren ontwikkelt heeft en vervolgens de belichtingen gecombineerd heeft tot het eindresultaat. In dat geval gaat het niet om manipulatie.

De reactie van Paul Hansen:

'In the post-process toning and balancing of the uneven light in the alleyway, I developed the raw file with different density to use the natural light instead of dodging and burning. In effect to recreate what the eye sees and get a larger dynamic range [...] To put it simply, it's the same file - developed over itself - the same thing you did with negatives when you scanned them.'

Raw-bestand

De Zweedse fotograaf Paul Hansen zou het mysterie zelf op kunnen klaren door het raw-bestand beschikbaar te stellen. Aan de hand daarvan zouden we eenvoudig kunnen zien of het om een (flinke) bewerking gaat, of om manipulatie.
Volgens Spiegel.de vertelde Paul Hansen onlangs tijdens de awards ceremonie in Amsterdam over hoe hij de foto maakte. Waar hij niet op in wou gaan was in hoeverre de foto de kracht te danken heeft aan de bewerking. Het was zijn bedoeling een raw-bestand mee te nemen, maar claimde dat vergeten te zijn, aldus de Duitse krant.

Verder stelt hij dat het magische licht simpelweg aanwezig was in het steegje waar hij de foto maakte. Dat lijkt ons een wat geromantiseerde voorstelling van de werkelijkheid, het licht is ongetwijfeld aangezet in de bewerking.

Met een beetje speurwerk op internet is de foto in hoge resolutie te vinden. Wij hebben daar geen directe aanwijzingen in gevonden die duiden op een samenstelling uit meerdere beelden, veel verder dan een vreemd zwart vlekje (bewerkingsfoutje?) komen we niet.

Bewerken, mag dat?

De grote vraag is dan natuurlijk hoe ver je mag gaan. De richtlijnen van de World Press Photo zijn vrij vaag. Je mag je foto bewerken, maar je moet je daarbij houden aan de 'standaarden van de industrie'. De foto die je inzend voor de WPP moet dus ook door de beugel kunnen bij de grote persbureaus. Wat en hoe je specifiek wel of niet mag bewerken staat niet in de regels, maar over het algemeen kun je de industriestandaard samenvatten als: bewerken (contrast, kleur, helderheid) mag, manipuleren (beelden samenstellen, zaken verwijderen/clonen) is verboden.

Designboom.com schrijft dat tijdens een persconferentie de vraag gesteld werd aan juryvoorzitter Santiago Lyon van Associated Press of de bewerking van Paul Hansen door de beugel kon. Lyon antwoordde er vertrouwen in te hebben dat de ingezonden foto's conform de normen zijn. Ook vertelde hij dat er foto's zijn gediskwalificeerd vanwege 'extreme aanpassingen', om hoeveel foto's dat ging weigerde hij te vertellen. Daarnaast voegde hij toe dat in geval van twijfel de jury een raw-bestand kan opvragen.

Wat zegt World Press Photo?

We vroegen World Press Photo om een reactie, maar telefonisch kan de organisatie ons momenteel niet te woord staan. We kregen het verzoek een mail te sturen. Inmiddels hebben we een reactie met een officieel statement ontvangen:

The photograph by Paul Hansen, which has been selected as World Press Photo of the Year 2012 by the contest jury, has been subject to heated discussion about the level of enhancement of the image file. Paul Hansen has previously explained in detail how he processed the image. World Press Photo has no reason to doubt his explanation. However, in order to curtail further speculation - and with full cooperation by Paul Hansen - we have asked two independent experts to carry out a forensic investigation of the image file. The results will be announced as soon as they become available.

Diskwalificatie in 2010

Het is niet de eerste keer dat manipulatie ter sprake komt bij de World Press Photo. In 2010 werd de Oekraïense fotograaf Stepan Rudik, derde in de categorie sport, gediskwalificeerd.

Die diskwalificatie was opvallend; de foto is een extreme bewerking, maar Rudik werd alleen gestraft voor het wegclonen van een ongewenst detail (een stukje voet tussen de duim en de wijsvinger). Dat de fotograaf de foto enorm uitsneed was geen probleem.

Door deze inzending werd Stepan Rudik in 2012 gediskwalificeerd. Niet vanwege de extreme bewerking ten opzichte van het origineel (onder), maar vanwege het wegclonen van een stukje voet tussen de duim en wijsvinger.