Review: Olympus PEN-F

Sinds Olympus de eerste, voor een grotere groep toegankelijke, systeemcamera in 2008 introduceerde zijn er flink wat ontwikkelingen geweest in dit spiegelloze segment. Maar in het groeiende concurrentieveld weet Olympus wederom te verrassen. Deze keer met de zeer fraai vormgegeven PEN-F. Met een zogenaamde retrolook heeft de camera nog veel stijlkenmerken van de oorspronkelijk geïntroduceerde analoge PEN-F van Olympus. Het is de eerste digitale PEN met een elektronische zoeker naast het kantelbare touchscreen. Met de introductie van deze PEN-F, die zij zelf zien als een volledig op zichzelf staand model, richt Olympus zich op de zeer serieuze enthousiaste fotograaf en wordt het gezien als de ultieme camera voor straatfotografie.

Onder de fraaie motorkap

Naast de opvallende vormgeving biedt deze camera natuurlijk veel meer. De camera heeft bijvoorbeeld 81 scherpstelpunten. Er is voor het eerst een elektronische zoeker met een resolutie van 2,3 miljoen pixels toegevoegd met een beeldveld van ongeveer honderd procent. Het beeldscherm, met een resolutie van ruim 1 miljoen pixels, heeft verschillende touch-bedieningsfuncties, zoals vergroting van het AF-gebied, sluiterontspanning en het regelen van de wifi-verbinding. De batterij moet ongeveer na 330 beelden weer opgeladen worden. De opnameformaten van de camera zijn RAW en/of JPEG. De aspectratio van het beeld is aan te passen van het voor Olympus bekende 4:3-formaat naar 3:2 / 16:9 / 6:6 of 3:4. De camera is in een zilveren en zwarte variant verkrijgbaar.

Het is even zoeken, maar de geheugenkaart moet geplaatst worden bij de accu. De camera werkt overigens met SD-geheugenkaarten. Na het aanzetten valt direct op dat de batterij-indicator na een aantal seconden verdwijnt. Op zich geen groot probleem, aangezien de indicator wel zichtbaar is in de zoeker, maar het is niet altijd praktisch. Uiteraard knippert dit symbool wel als de batterij bijna leeg is.

De structuur voor het afstellen van bijvoorbeeld de ISO- en witbalanswaarden is ook even wennen. Naar boven/beneden drukken en de ISO loopt op of af, en naar links/rechts drukken betekent dat de witbalans wijzigt. Na een aantal keren gebruiken, word je daar vanzelf handiger in. Er is enorm veel aan te passen aan de camera. Zo kun je diverse rasters toevoegen aan de elektronische zoeker en het beeldscherm, en dit is ook afzonderlijk van elkaar in te stellen. Handig om recht te fotograferen of om direct te zien hoe je de regel van derden (de gulden snede) op een foto kunt toepassen. De verschillende knoppen op de camera zijn veelal naar eigen inzicht aan te passen. Je kunt er dus een andere functie aan toevoegen die voor jou persoonlijk handiger is.

Met de knop voorop kun je tijdens het fotograferen direct een creatief filter over de foto leggen. Met een keuze uit 28 filters, zoals Pop Art, Soft Focus en korrelige film heb je genoeg mogelijkheden om iedereen te verrassen met een foto direct vanaf de camera. Met wifi heb je vervolgens direct de mogelijkheid om de foto te delen via je smartphone. Het toegepaste filter zie je overigens al direct tijdens het fotograferen door je zoeker of op het beeldscherm. Ook tijdens het filmen heb je direct een aantal creatieve mogelijkheden zoals een oude filmlook.

De autofocus heeft veel mogelijkheden. Naast de standaardmogelijkheden, zoals digitale ESP-, centrum en spotmeting, kun je ook zelf de positie van het scherpstelpunt bepalen, de grootte daarvan instellen en een cluster van scherpstelpunten kiezen. Daarnaast heb je tijdens het scherpstellen de mogelijkheid om in te zoomen, zodat je het punt in de foto dat je scherp wilt hebben nóg meer kunt controleren.

De camera heeft een 'image stabilizer' oftewel de camera biedt een aantal opties om ervoor te zorgen dat je zoveel mogelijk geholpen wordt om bewegingsonscherpte te voorkomen. Dit is erg handig in situaties met weinig licht of als je fotografeert met veel zoom. Er is een aantal opties voor foto's, maar ook tijdens het filmen kan er gebruik worden gemaakt van een tweetal stabiliteitsmogelijkheden.

In tegenstelling tot de Olympus OM-D E-M5 Mark II heeft deze PEN-F helaas geen weerbestendige afdichting. Ook is er geen aansluitingsmogelijkheid voor een externe microfoon aanwezig.

Kwaliteit afbeeldingen

Met 20,3 megapixels en een 5-assige beeldstabilisatie verwacht je goede kwaliteit foto's. En dat is precies wat deze spiegelloze systeemcamera levert. Bij een volledig open diafragma, in dit geval f/1.8, is het zoeken naar de chromatische aberratie. Het is er wel, maar dat geldt ook voor sommige objectieven in het hele dure spiegelreflex-segment. Moiré, een storend lijnenpatroon, heb ik nog niet waargenomen op de gemaakte foto's.
Voor het beoordelen van de foto's is de software van Olympus zelf gebruikt, aangezien Camera Raw van Adobe ten tijde van het schrijven van dit artikel nog niet overweg kan met de RAW-bestanden van de PEN-F. Uiteraard zijn alle waardes bij het beoordelen van de RAW-bestanden op 0 gezet.

Als je met de 17mm helemaal 'open' fotografeert met een diafragma van f/1.8, treedt er vignettering op. In de hoeken is het flink donkerder dan in de rest van de foto. Bij diafragma f/2.8 is dit bijna volledig verdwenen.

De ruis is tot en met ISO 3200 onder controle en zelfs daarboven kun je met een kleinere afbeelding prima uit de voeten en is de hoeveelheid ruis niet storend. De software in de PEN-F onderdrukt de ruis dus prima, zodat er bruikbare JPEG-bestanden overblijven.

De zogenaamde dynamic range van de camera is voldoende. De testbeelden gemaakt in RAW geven je veel ruimte en laten zien dat je prima foto's kunt herstellen die 3 stops onderbelicht zijn zonder dat er teveel ruis optreedt.

De camera en dus de beeldkwaliteit hebben we getest in combinatie met de M.ZUIKO DIGITAL 17mm f/1.8. Een kwalitatief goed objectief met een mooi bokeh, maar we stuitten wel op wat lensflare en ghosting. In onze testbeelden zie je bij een wat kleiner diafragma veel lichtstrepen en spots in beeld als de zon in de foto zichtbaar is. Is de zon net buiten beeld, dan kan er nog steeds wat lensflare verschijnen.

Snelheid

De sluiter werkt erg direct; de knop indrukken is een foto maken. Daar kunnen weinig concurrenten tegenop in dit segment. Het wegschrijven van de foto's gaat ook redelijk snel, zelfs met de verouderde SanDisk Extreme III 30MB/s, SD HC in dit geval. Als je in de 'burstmodus' fotografeert, haal je ongeveer 10 foto's per seconde. Op dat moment duurt het wegschrijven van de foto's uiteraard iets langer.

Filmen

Met de PEN-F kan ook gefilmd worden. Naast de eerder besproken filters die tijdens het filmen kunnen worden toegepast, is het ook mogelijk om de beeldkwaliteit te veranderen. In de Full HD range kun je normaal tot en met 'Super Fine' kiezen als opnamemodus en binnen de verschillende modi kun je ook de framesnelheid aanpassen in verschillende stappen. In de huidige tijd is het echter jammer dat deze camera geen optie biedt om te filmen in 4K-modus. De bestanden worden opgeslagen in het MPEG-4 AVC/H.264- of AVI-formaat (Motion JPEG). De ingebouwde stabilisatie werkt prima. De bewegingen worden goed onderdrukt met de sensorverschuiving en digitale compensatie.

De PEN-F wordt geleverd met een externe flitser. De flitser is zowel horizontaal als verticaal te draaien. Erg handig als je indirect wilt flitsen. Met een richtgetal van 12.9 (bij ISO 200) is de flitser sterk genoeg om goed te functioneren als invulflitser.

Conclusie

Dat de Olympus PEN-F niet alleen qua uiterlijk bijzonder is, wordt al snel duidelijk als je met deze camera aan de slag gaat. Dit toestel heeft enorm veel mogelijkheden en het fijne daarvan is dat deze ook nog veelal te personaliseren zijn. De beeldkwaliteit is erg goed en de mogelijkheid om in RAW te schieten geeft je nog meer opties om het beste uit de camera te halen. De creatieve filters die direct aan de foto's meegegeven kunnen worden tijdens het fotograferen zijn in combinatie met de wifi-mogelijkheden erg aardig. Aangezien de doelgroep de enthousiaste straatfotograaf is, zal de hoge prijs voor sommigen toch een drempel zijn om tot aanschaf over te gaan.

Adviesprijs € 1.199,- (body)
Resolutie 20,3 megapixels
Beeldsensor 4/3" Live MOS-sensor
ISO-bereik LOW-25.600
Scherm 3-inch (1,04 miljoen beeldpunten, kantelbaar)
Zoeker Oled-evf (2,36 miljoen beeldpunten)
Scherpstelling 81 scherpstelpunten
Snelheid 10 fps
Opslag SDHC, SDXC, UHS-I/II
Afmetingen Ca. 124,8 x 72,1 x 37,3 mm
Gewicht 427 gram (incl. batterij en geheugenkaart)
Beeldstabilisatie 5-assige sensorstabilisatie
Filmfunctie Full HD (1920 x 1080), max. 60fps

Tekst en fotografie door Marc Roos