Relatie tussen fotograaf & model: waar ligt de grens?

Het is belangrijk dat er aandacht is voor het bespreekbaar maken van dit soort situaties, om er voor te kunnen zorgen dat zowel fotograaf als model onbezorgd kunnen werken aan mooie foto's. Etiquette rondom fotografie is voor veel fotografen een open deur. Toch zijn er ontzettend veel verhalen bekend van modellen waarin er over de grens werd gegaan, vaak onbewust. Daarom ging ik op zoek naar grenssituaties, om te kijken wat we hiervan mee kunnen nemen voor onze eigen fotografiepraktijk. Ik plaatste hiervoor een oproep op de facebookgroep TFP Shoots Models om een aantal situaties te vragen aan modellen ter voorbeeld. Vanwege privacygevoeligheid heb ik alle namen in dit artikel gefingeerd.

Duidelijke grens

In een aantal voorbeelden was er duidelijk sprake van het overschrijden van een grens. Zo gaven een aantal modellen aan dat, als er eenmaal een afspraak stond, er tijdens of voorafgaand aan de shoot ineens veel nadruk kwam te staan op het naakt poseren voor de camera. Zo geeft model Sabine (niet haar echte naam) aan: 'Een fotograaf zocht iemand voor een leuke shoot, chique gekleed. Ik was erg enthousiast over zijn ideeën en moodboard en nam contact met hem op maar toen ik dat had gedaan veranderden zijn volledige moodboard en interesses. Opeens moest ik dan maar naakt of bedekt naakt voor de camera staan. Ik was daar niet in geïnteresseerd al helemaal niet aangezien ik net begon. Ik had hem dat gemeld maar daar was hij niet van gediend... Hij probeerde alles om mij over te halen.'

Een ander model vult aan: 'soms proberen fotografen me te manipuleren in mijn bh uitdoen, topless of naakt te gaan. Met argumenten als 'elk model doet dat' ,  'er heeft nog nooit iemand een probleem mee gehad', 'dat staat veel mooier op de foto', 'je zult het ooit moeten leren als model', 'je gaat geen opdrachten krijgen als je nooit naakt wilt,' etc.

Dergelijke situaties zijn duidelijker dan de gevallen op de grens: als je als fotograaf naakt of boudoir wil fotograferen is het beste om hier meteen vanaf het begin over duidelijk te zijn bij het moodboard. Op deze manier kan een model hier vooraf naar kijken of ze hier wel of niet aan mee wil doen. Zijn hier vooraf geen afspraken over gemaakt? Dan is het beter om hier niet over te beginnen tijdens de shoot.

Kleding rechttrekken: wanneer ga je hiermee over de grens?

Soms wil je jouw model in een bepaalde positie hebben, of zit er kleding niet goed. Model Marieke (niet haar echte naam) vertelt: 'In een aantal gevallen komen fotografen herhaaldelijk je haar of bh-bandje goed leggen, ook als ik heb herhaald dat ik het zelf wel kan goedleggen.' Persoonlijk ken ik het gevoel dat je iemand graag in een positie wil zetten of kleding recht wil trekken om deze persoon zo goed mogelijk voor de dag te laten komen.

Als vrouwelijke fotograaf maak ik het persoonlijk weinig mee dat ik hier over de grens ga. Echter ben ook ik voorzichtig, om de simpele reden dat je hier niemand ongemakkelijk wil laten voelen. Een techniek die ik hanteer om personen de juiste houdingen aan te laten nemen is bijvoorbeeld spiegelen, zodat iemand kan zien wat ik bedoel. Ook plaats ik soms iemand door met gebaren in de lucht aan te geven hoe deze persoon zich kan bewegen. Mocht het echt noodzakelijk zijn dat ik een sjaal of iets dergelijks rechtdoe, dan geef ik dat altijd van tevoren aan en vraag of het ok is of ik het goed leg.

Spannende concepten

Het kan zijn dat je een concept hebt dat op de grens is, waardoor foto's spannend worden maar het voor een model ook ongemakkelijk kan aanvoelen. Eén van de modellen die ik heb gesproken vertelt: 'Ik werd op een avond naar een loods gebracht. Daar was de studio van de fotograaf. We hadden latex afgesproken, maar op een bepaald moment vraagt hij om plastiekfolie rond mijn hoofd te wikkelen en daarmee te poseren. Ik heb het maar gedaan uit schrik, want ik had in de auto al naar het adres gevraagd (om het te kunnen doorsturen) maar hij vermeed de vraag steeds. Ik voelde me er niet goed bij, maar de shoot is zonder verdere rarigheden verlopen en ik ben terug afgezet aan het station.'

Bij dergelijke spannende concepten is het goed om aan het model te blijven vragen of deze zich er prettig bij voelt en waar haar grens ligt. Op het moment dat een model aangeeft dat het genoeg is, om er dan ook mee te stoppen zonder hier verder op aan te dringen.

Flirterig gedrag en persoonlijke vragen: over de grens?

Meerdere modellen melden flirterig gedrag en hebben ook moeite met persoonlijke vragen. Een medefotograaf die reageerde op de oproep, gaf aan:  'In een Facebookgroep ontstond er ook een keer een discussie toen een fotograaf aangaf dat hij, als hij een model boekt of met een model afspreekt, verwacht dat het ook een gezellige dag wordt met haar. Misschien een hapje en een drankje. Elkaar beter leren kennen. Was beter voor de foto's, vond hij. Komt op mij over als 'rent a girlfriend for a day.' Vind ik ook allemaal op het randje van "#metoo". Want de fotograaf heeft dus bepaalde gevoelens en verwachtingen. De stap naar over een grens gaan is in mijn ogen dan snel gemaakt.

Natuurlijk is het leuk om goed contact met een model te hebben en ik kan me voorstellen dat er een bepaalde band groeit als een fotograaf regelmatig met een model shoot maar in hoeverre is dat dan nog 'zakelijk'? In hoeverre is de fotograaf dan nog alleen bezig met zijn vak/hobby? En waarom zou een fotograaf dat bij een model verwachten die hij (nog) niet kent?'

Persoonlijke vragen zijn wellicht nog wel het lastigst, met name om te bekijken waar hier de grens ligt. Veel fotografen zijn gevorderde amateurs en voor hen is het wellicht ook een hobby waarbij je andere mensen ontmoet. Om het ijs te breken, maak ik altijd vooraf ook een praatje. Het soort onderwerpen is denk ik daarbij belangrijk: zolang het gaat over fotograferen, andere shoots en poseren, zit je hierin altijd veilig.

Heb je zelf ook situaties op de grens meegemaakt en hoe ging je hiermee om? Deel ze met ons hieronder.