Voor het eerst in Nederland te zien: Fred Stein, onbekende fotograaf van wereldberoemde foto’s

Fred Stein begon zijn fotocarrière in Parijs, nadat hij in 1933 samen met zijn vrouw Lilo Stein uit zijn geboorteplaats Dresden was gevlucht voor vervolging door de nazi’s. Als Duitse vluchteling kon Stein in Frankrijk niet in zijn eigen beroep als jurist werken en zocht hij werk als journalistiek fotograaf. Stein leerde zichzelf in korte tijd fotograferen met een tweedehands Leica die het jonge echtpaar mee had genomen uit Dresden. Hij maakte al snel naam met politieke reportages, straatfotografie en portretten en raakte bevriend met fotografen als Robert Capa, Gerda Taro en Chim. Toen het in 1941 ook in Frankrijk te gevaarlijk werd, vluchtten Fred en Lilo Stein naar New York. Net als in Parijs begaven zij zich daar in culturele en artistieke kringen van Europese immigranten.

Betrokken fotograaf

Het werk van Stein bestaat voor een groot deel uit straatfotografie van Parijs en New York. Als een van de pioniers van de sociaal-documentaire fotografie en behorend tot de groep van zogeheten ‘concerned photographers’ richtte Stein zich op het dagelijkse leven van gewone mensen, vanuit een sterk gevoel voor sociale rechtvaardigheid. Zelf een immigrant en outsider, en een overtuigd socialist, had hij een scherp oog voor maatschappelijke ongelijkheid, armoede, vluchtelingen en etnische minderheden. Zijn foto’s tonen de invloed van de modernistische ‘nieuwe fotografie’ en een verfijnd gevoel voor esthetiek en precieze compositie.

Portretten

Behalve voor straatfotografie had Stein een grote voorliefde voor het portret. In zijn galerij van ruim 1500 portretten ontbreekt vrijwel geen enkele bekende persoonlijkheid uit de kunst, cultuur en wetenschap van het midden van de 20e eeuw. Veel van de geportretteerden waren evenals Stein zelf vluchtelingen voor het fascisme. Vooral zijn portretten van Albert Einstein en Hannah Arendt zijn heel bekend geworden, al werden ze op den duur niet meer met de maker geassocieerd.

Fred Stein, Portret van Albert Einstein, Princeton, New Jersey 1946 © Fred Stein Archive

Ballingschap

Fred Stein was een van de talloze joodse fotografen die tussen 1930 en 1980 voor een belangrijk deel het gezicht van de fotografie hebben bepaald in Europa en Amerika. Velen van hen waren, net als Fred Stein, vluchtelingen voor het antisemitisme en het fascisme, wat hun identiteit, leven én werk sterk heeft getekend. Deze tentoonstelling past in een lange reeks van exposities in het Joods Historisch Museum over deze fotografen.

Speciaal voor deze tentoonstelling zijn bijna tweehonderd foto’s van Stein opnieuw afgedrukt van de originele negatieven. Persoonlijke documenten en familiefoto’s vertellen in de tentoonstelling ook het bewogen levensverhaal van de fotograaf. De tentoonstelling is door het Joods Historisch Museum samengesteld in nauwe samenwerking met Peter Stein, de zoon van Fred Stein en beheerder van het archief van zijn vader.

De tentoonstelling Fred Stein. Dresden, Parijs, New York. Fotograaf in ballingschap is van 9 juli tot 7 november 2021 te zien in het Joods Historisch Museum.