DIGIFOTO Awards

Review Z-Nikkor 14-24mm f/2.8 S: De drie-eenheid compleet

1 december, 2021 - 15:00

Door: Dre de Man 3054

Het is minder dan veertig jaar geleden dat Nikon de eerste groothoekzoom ter wereld introduceerde, de 28-45mm f/4. De 12-24mm f/4 voor APS-C was een andere mijlpaal in de objectiefbouw (de eerste groothoekzoom voor dit formaat) en de beroemde 14-24mm f/2.8 voor de F-vatting de derde. De nieuwe Z-Nikkor 14-24mm f/2.8 S staat dus voor een moeilijke opgave, want wat zou hij nog kunnen doen om een waardige, dus veel betere, opvolger te kunnen worden?

Bij het unboxen sta je even raar te kijken, want er zitten maar liefst twee zonnekappen en twee voorlensdoppen bij het objectief. Eén zonnekap en een dop voor gebruik met filters en één zonnekap en een dop voor gebruik zonder filters. Consequent en goed geredeneerd door Nikon, maar daarmee is Nikon dan wel de eerste fabrikant die het zo doet. Het is duidelijk dat Nikon kosten noch moeite wil besparen om perfectie te bereiken bij hun objectieven voor fullframe spiegelloze camera’s.

Wat ook opvalt is dat het objectief lichter en kleiner is dan je verwacht. Het is 124,5 mm lang en weegt 650 gram. Daarmee is het de lichtste van de full frame f/2.8-supergroothoekzoom. Het is zelfs een derde lichter dan de versie voor de F-vatting en 6 millimeter kleiner. Tel je de FTZ-adapter er nog bij dan is het verschil zelfs 37,5 millimeter.

‘Het is duidelijk dat Nikon kosten noch moeite wil besparen om perfectie te bereiken’

Nu we het daar toch over hebben: die 14-24mm f/2.8 was bij de introductie in 2007 revolutionair. Het probleem bij dit soort objectieven is dat ze vaak gebruik maken van verschillende concave meniscuslenzen achter elkaar, waarbij de enorme bolle frontlens altijd op de een of andere manier de zon of een andere lichtbron oppikt en via de tweede meniscus reflecteert. Nikon moest voor dit objectief aan de achterkant van de eerste meniscus daarom een speciale dure coating toepassen – de Nano-coating – die Nikon tot dan toe alleen bij hun chipfabricage werd toegepast. Ook werd gebruik gemaakt van geprefabriceerde lensgroepen, om de kwaliteit zo gelijkmatig en hoog mogelijk te houden. De 14-24mm voor de F-vatting was en is dan ook een geliefd objectief dat het in de harde professionele praktijk uitstekend blijft doen. Toch zaten er ook twee maren aan die constructie. De eerste was dat door de enorme frontlens geen filters gebruikt konden worden, tenzij met een speciale opzethouder van derde partijen. De tweede was dat ondanks de exclusieve coating je in sommige situaties toch nog last kon hebben van tegenlicht en reflecties. Meestal was het bij het oude objectief dan voldoende om je hand net buiten beeld voor de zon te houden, maar niet iedereen wist dat en het kon ook niet altijd.

De nieuwe Z-vatting bood Nikon mogelijkheden om het ontwerp anders aan te pakken. Het eerste lenselement kon dubbel asferisch uitgevoerd worden én aan de achterkant extreem krom, zodat één groot frontelement element minder gebruikt hoeft te worden en dat bespaart gewicht. Bovendien was de voorkant van het volgende element ook weer mooi plat, zodat er tussen het eerste en het tweede element ook nauwelijks reflecties optreden. De Nano-coating bleef, maar sommige andere elementen zijn nu Arneo-gecoat, wat de reflecties nog verder verminderd. Overigens lijkt die voorste groep sterk op die van de Z 14-30mm f/4. In het midden kwamen er juist weer (kleine en lichte) elementen bij vaak in de vorm van doublets wat ook weer het contrast verhoogt en reflecties vermindert. Aan het eind van het objectief kon bovendien – zoals vrijwel steeds bij de Z-objectieven – een negatief lensje gebruikt worden om beeldwelving te compenseren en dat zorgt voor een veel grotere scherpte over het hele beeldveld bij volle opening.

De Z Nikkor 14-24mm f/2.8 S blijkt in de praktijk dan ook werkelijk voorbeeldig beschermd tegen tegenlicht en reflecties. Dat is sowieso al een prestatie maar bij zo’n extreme groothoek helemaal. Nu we toch bij de praktijk zijn; het objectief stelt zeer snel scherp, zoomen gaat zoals bij alle Z-zoomobjectieven heel soepel maar niet te licht. En ja, de afbeeldingseigenschappen zijn ook extreem goed. De kwaliteit van een objectief wordt echt duidelijk aan de randen en in de hoeken. Bij een groothoek is het daar dubbel moeilijk, want de meeste beeldfouten nemen kwadratisch toe met de beeldhoek. Daar komt nog iets bij: met een supergroothoek maak je vaak foto’s van landschappen en gebouwen en die hebben heel veel kleine details. Door het verkleinende effect van de groothoek worden die nog kleiner. Ieder onscherpte valt dus meteen enorm op. Omdat bij camera’s als de Z 7 (II) diffractie al bij f/8 zichtbaar wordt, is het bovendien van belang dat het objectief bij f/5.6 al heel goed presteert.

‘De nieuwe Z-vatting bood Nikon mogelijkheden om het ontwerp heel anders aan te pakken’

LAB

In het LAB (en in de praktijk op oneindig) blijkt het objectief bij f/2.8 en 14mm al extreem goed te voldoen, beter dan de AF-S Nikkor 14-24mm f/2.8 (voor de F-vatting) bij f/5.6. Bij 18mm en 24mm zien we vrijwel hetzelfde beeld. Zowel scherpte als (micro)contrast zijn vrijwel optimaal bij f/2.8 bij alle brandpuntsafstanden. Voor 14mm is dat deels ook al af te leiden uit de door Nikon verstrekte MTF, bij 24mm lijkt het resultaat zelfs beter. Dat is te verklaren uit het feit dat een MTF het resultaat weergeeft voor een theoretische sensor met een oneindige resolutie, terwijl de Lab-test in dit geval werd gedaan met een Z 7, dus met 45 megapixels. Uit ervaring kunnen we daaruit we de resultaten voor 60 megapixels afleiden (vrijwel identiek) maar bij bijvoorbeeld 200 megapixels zou je wel meer de verschillen zien uit de MTF’s bij volle opening.

Zoals altijd testen we op afstanden vanaf 100 x f, dat is bij 14mm dus op 1,40 meter en verder.
Chromatische aberratie – ook axiaal – vinden we vrijwel niet. De vertekening is vrij gering, en wordt normaliter door de camera en de software onderdrukt. Bij het bokeh zien we twee dingen. Aan de ene kant is er nauwelijks achtergrondonscherpte die een rol speelt bij een dergelijk objectief, zelfs bij 24mm. Bij mijn gebruikelijke test op 1,5 meter (portret) zie je een vrij rustige achtergrond, maar geen bokeh. Pas bij een instelling op 35 centimeter krijg je bokehballen, maar ik kan me geen enkel praktische toepassing daarvan voorstellen. Als je bij 24mm iets van bokehballen wil zien bij normale afstanden, dan zul je toch een f/1.4 moeten gebruiken.

Wat wel een rol speelt, is de voorgrondonscherpte, althans bij grotere openingen. Die is bij dit objectief een stuk fraaier dan bij de F-versie. Bij dat objectief zag je een zeker verloop naar de randen toe. Dat had van doen met beeldveldwelving die in scherpte wel, maar in de onscherpte niet gecorrigeerd was. Ook wat dat aangaat is de Z-versie dus een heel stuk beter.

‘In het LAB blijkt het objectief bij f/2.8 en 14mm al extreem goed te voldoen’

Conclusie Nikon Z 14-24mm f/2.8 S

Ook dit Z-objectief is weer van exceptionele kwaliteit. De “oude” 14-24mm f/2.8 is nog steeds heel goed maar deze is een klasse beter. Hij is ook beter dan de 14-30mm f/4 van Nikon. De prijs is vrij hoog maar gezien de kwaliteit in vergelijking met concurrerende producten krijg je veel waar voor je geld. Voor wie toch tegen de prijs aan hikt: gediafragmeerd zijn de beide andere Nikon-objectieven een goed alternatief. Toch kan ik me voorstellen dat er iets aan je blijft knagen als besluit om niet dit objectief te kopen.