Reisfotografie: Kies de juiste locatie, momenten en onderwerpen

1 augustus, 2024 - 07:00

Door: Redactie DIGIFOTO Pro 2106

Om een bijzondere foto te maken moet je op het juiste moment op de juiste plaats zijn – met de juiste camera en het juiste objectief. Dat geldt bij reisfotografie nog meer dan bij andere vormen van fotografie. Maar hoe zorg je daarvoor?

Lees ook: Reisfotografie: 7 tips

Iedereen is wel een beetje reisfotograaf. Van tijd tot tijd of vaker gaan allemaal op vakantie en maken dan wat foto’s. Nu ja, bijna allemaal – ik ken ook mensen die met een twintigtal ansichtkaarten huiswaarts keren die ze dan in een fotoalbum plakken. Een eeuw geleden, de beginperiode van het toerisme, was dat zelfs heel gebruikelijk.

Maar zelfs vijftig jaar dáárvoor (dus 150 jaar geleden) waren er al mensen die er aanzienlijk meer werk van maakten. Ze reisden met enorme camera’s, een reeks van glasplaten en een hele verzameling chemicaliën om ter plekke in tenten de gasplaten lichtgevoelig te maken, heroïsche ondernemingen die uiteindelijk zeer bijzondere foto’s hebben opgeleverd.

Wij hebben het heel erg veel gemakkelijker. Sterker nog, anno 2021 is reisfotografie gemakkelijker dan ooit, als je gevaccineerd bent, tenminste. En toch maken de meeste mensen geen mooie foto’s. Ze zouden er eigenlijk beter aan doen ansichtkaarten te kopen.

Juist van de mensen die de slechtste foto’s maken, kun je veel leren, al klinkt dat gek. Een voorbeeld: Drie jaar geleden bracht ik m’n toenmalige vriendin naar het vliegveld in Rome. Ik had gepland om net iets voor zonsondergang in Florence op Piazzale Michelangelo te gaan staan, omdat je daar de mooiste zonsondergangsfoto van Florence kon maken. Maar honderden anderen waren kennelijk ook op dat idee gekomen, want er was nergens een parkeerplaats vrij. Enfin, auto in een onmogelijke plek gewurmd en met camera, negen objectieven en statief een kilometer naar de Piazzale gehold, bergop bij dertig graden.

Op de Piazzale bevond zich een leger van instagrammende millenials. Wat ze daar deden? Ze kletsten en chatten - met de rug naar een prachtig uitzicht over een van de mooiste steden ter wereld. Urenlang, bleek later. De meesten hadden wel een foto gemaakt, begreep ik later, maar die leek nergens op. Je zag een of twee eierkoppen (want van te dichtbij gefotografeerd) en op de achtergrond huizen en gebouwen die bijna overal hadden kunnen staan.

Gelukkig had ik niemand bij me om mee te kletsen en ik haat chatten, dus ik keek goed naar het uitzicht. Je zag wel prachtige gebouwen, maar het overzicht was niet mooi, want er stonden ook heel veel lelijke gebouwen en wat hijskranen. Je kreeg een heel mooie blik over Ponte Vecchio en de andere bruggen over de Arno en je zag de Basilica de Santa Croce en nog veel meer moois. Het probleem was alleen: op een foto met een groothoek en standaard of zelfs lichte tele, zag je er niks of bijna niks van. De foto gemaakt met 35mm laat goed zien hoe je een slechte foto maakt. De bomen staan ook heel lelijk op de foto.

Dat probleem was op te lossen met 300mm en een 1,7x teleconverter. Ook moest ik een statief gebruiken, want tijdens de zonsondergang en schemering wordt het licht snel minder. Tweede probleem, de menigte stond behoorlijk in de weg, steeds wanneer ik net een foto wilde maken kwam er een hoofd in beeld. Dus zette ik mijn statief op de hoogste stand en klapte de monitor naar beneden. Het statief had nu wel aan stabiliteit ingeboet, zelfs met mijn zware fotorugzak eronder hangend, dus moest ik toch stabilisatie gebruiken. Maar ik maakte toch nog een heel aardige foto en ik kon zelfs nog een tweede aardige foto maken, van de koepel van de dom, ook met 500mm op statief. De eerste foto (het overzicht) maakte ik om 20.42, de tweede om 21.13 en de derde 22.05, toen het al vrijwel donker was. De instagrammende menigte was toen bijna helemaal verdwenen.

Locaties vinden

Eén ding moet je de instagrammende millennials nageven: ze weten wel de juiste locaties om een foto te maken. Natuurlijk kun je zelf ook op internet op zoek gaan. Als je het helemaal perfect, maar wel duur wil doen, dan huur je iemand in die alle locaties kent. Dat is dus oneerbiedig gezegd een foto-sherpa. Bij voorkeur een foto- of videograaf, die ingehuurd wordt door anderen om de meest fotogenieke plaatsen te tonen en soms om ze ernaartoe te rijden. Nog mooier is het wanneer je ter plekke een fotocursus of fotowerkgroep volgt, ook dan kom je op de mooiste locaties en je krijgt nog hulp en tips ook.

Maar het kan ook heel goedkoop, bijvoorbeeld met Microsoft Windows, dat laat je iedere dag een andere foto gemaakt op een mooie locatie zien. Klik je erop dan toont Bing je nog veel meer foto’s die daar gemaakt zijn. Google Maps doet het ook vrij goed. Je zoomt gewoon verder in op een mooi gebied en kijkt dan naar Streetview. En ben je een digibeet, dan ga je naar de bibliotheek en haalt een of meer reisgidsen op en schrijft met je vulpen de locaties in je mooiste handschrift op een blaadje papier dat al op de eerste parkeerplaats in België wegvliegt. Ik bewaar ze liever als mijn plaatsen in mijn TomTom-app en parallel in Google Maps, zo kun je ze nooit kwijtraken.

Standpunt kiezen

Een nadeel van een mooie locatie is dat de meeste overbekend zijn, iedereen wil er dezelfde foto’s maken. Dat is een mooie illustratie van het Dunning-Kruger-effect. Men overschat het eigen kunnen en ziet niet wat men niet weet en niet kan: bij het maken van een mooie foto komt nog heel veel meer kijken dan alleen op de juiste plek staan.

Ga maar eens kijken in augustus tegen het spitsuur in Parijs op de Champs Elysées. Daar staan dan hele hordes met smartphones uitlaatgassen in te ademen om te proberen een foto te maken van heel veel autoachterlichten met de Arc de Triomphe op de achtergrond. Dat idee hebben ze van Instagram. Maar ja, ze hebben niet door dat je daarvoor weer een flinke lange tele nodig hebt én dat je die foto niet in augustus kunt maken. Dan is heel Frankrijk met vakantie en bovendien schemert het niet tijdens het spitsuur in augustus. Kortom: je kunt via internet en sociale media vrij gemakkelijk zien waar je mooie foto’s kunt maken. Als je oplet, zie je zelfs precies waar de fotograaf gestaan heeft. Maar daarmee heb je nog geen mooie foto gemaakt.

Een ander voorbeeld, weer uit de Toscane: de Cipressi di San Quirico d'Orcia, ook zo’n toeristentrekpleister. Toen ik er was, reden toeristen af en aan. Maar het idiote was: zij liepen langs het pad, sommige klommen een paar meter de heuvel op, maakten een foto en reden dan snel weer weg. Vanaf de plaats waar zij die foto maakten, zag je niks bijzonders aan die beroemde cipressen.

Ik had de foto van een goede fotograaf nog goed voor ogen, dus ik wist zeker dat ik op de verkeerde plek stond. De foto was gemaakt vanuit een lager standpunt dan de cipressen, terwijl de toeristen juist boven de cipressen stonden. Ik moest het weiland in en helemaal om de cipressen heen lopen en pas toen ik aan de andere kant stond, zag ik de foto waarvoor ik gekomen was. Ik ging dichterbij de cipressen staan, wachtte nog even totdat de eerste kleuren van de zonsondergang in de lucht zichtbaar werden en gebruikte een supergroothoek. Ook al sta je (bijna) op dezelfde plek, dan nog kun je je eigen foto maken. Maar dat is weer een ander verhaal. Eerst moet je op de juiste plek staan.

Daarvoor moet je je proberen voor te stellen hoe je motief er gefotografeerd van een ander standpunt uit zou zien. Soms, zoals bij Manorola, een van de Cinque terre-dorpen, is er praktisch gezien maar één standpunt, tenzij je een drone gebruikt. Maar het is altijd een kwestie van goed kijken en je proberen voor te stellen hoe je motief er vanaf verschillende posities, met verschillende objectieven en op verschillende tijdstippen uit kan zien.

Tijd

Niet iedere tijd is even geschikt om mooie foto’s te maken. Er zijn zelfs heel veel momenten die helemaal niet geschikt zijn, zeg maar gerust het grootste deel van de dag. Tot overmaat van ramp willen je partner en de kinderen juist op die andere, goede momenten in bed blijven liggen of gezellig in een restaurant zitten. De keuze is niet zo moeilijk: dat wordt voor jou dan ruzie en zonder eten naar bed, maar wel héél mooie foto’s.

Je kunt het jezelf iets gemakkelijker maken door precies te weten wanneer het licht op zijn mooist is en waar de zon dan staat. Daarvoor heb je apps zoals Photopills en The photographer's ephemeris en zelfs apps voor je Apple Watch of andere smartwatch van Lumy. De eerste twee zijn heel handig voor de voorbereiding, omdat je dan heel goed kunt zien hoe het licht zal gaan vallen op een bepaalde locatie. Het werkt zelfs zonder internetverbinding. Maar de horloge-app van Lumy is een uitkomst. De meeste mensen hebben twee handen en daar heb je met minimaal één camera, één of meer objectieven en een statief vaak al te weinig aan. Als je dan ook nog eens op een smartphone of tablet wil kijken die je dan op de juiste manier vast moet houden - want anders doet het kompas het niet - dan zou je willen dat je zes armen had. Of dat je een smartwatch hebt met app. Ook handig als je toch in dat restaurant zit, dan hoef je niet op je telefoon te kijken om te zien wanneer je onopgemerkt weg moet sluipen.

Nu we het toch over de tijd hebben: het gaat natuurlijk niet alleen om de tijd van de dag maar ook om de tijd van het jaar. De lavendel bloeit nu eenmaal niet het hele jaar door en ’s zomers zijn de velden in Umbrië geel terwijl die in het voorjaar groen zijn – om maar iets te noemen. Misschien heb je geen keus, maar als je wel kunt bepalen wanneer je je reis maakt, zijn dat belangrijke zaken.

Onderwerpen

Tot nu toe hebben we de belangrijkste vraag bij reisfotografie vermeden: wat wil je eigenlijk fotograferen? Je kunt natuurlijk zeggen: alles wat je tegenkomt, maar dat is wel héél veel. Je kunt je ook sterk beperken. Zo zijn er mensen die alleen deuren fotograferen, of brievenbussen, of oude vrouwtjes. In de beperking toont zich de meester zei Goethe, maar ja, als je je te sterk beperkt dan kan het ook saai worden. Bij het plannen van je reis is de vraag naar wat je wil fotograferen wel erg belangrijk. Bij het plannen van je dagen ook. Wil je een echte reportage maken, dan moet je bijna een soort draaiboek maken.

Ik heb een paar voorbeeldfoto’s geplaatst die je een idee geven. Ze zijn gemaakt bij de Palio in Siena, een paardenrace die voor het eerst werd gehouden in 1287. De serie begint met de race, vervolgt met de fans van de winnaars die met vele eeuwen oude vlaggen door de stad trekken en eindigt met gebral in de kroeg. De Palio is trouwens best lastig te fotograferen omdat het er heel druk is. Enfin, er zijn overal ter wereld dat soort evenementen, ook die kun je op internet opzoeken ter voorbereiding van je reis. Dat kunnen de schapen zijn die terugkeren vanaf de almweide, de stieren in Pamplona, wijnfeesten, carnaval in Maastricht, Venetië, Brazilië of Rotterdam, enfin, te veel om op te noemen. Als je maar een soort plan hebt en een camera, komt het allemaal goed.