Tien meest legendarische fotografen allertijden

 

Tekst: Cees Visser

 

Dorothea Lange (1895-1965)

Foto: Dorothea Lange met een Graflex Kamera op een Ford V8 in (1936)

Dorothea Lange was een baanbrekende documentairefotograaf die de fotocamera als wapen gebruikte om sociale ongelijkheid bloot te leggen. Haar iconische beelden van de Grote Depressie, de wereldwijde economische crisis die ontstond na de Beurskrach in New York in oktober 1929, gaven een menselijk gezicht aan armoede en hielpen bewustzijn te creëren voor de harde realiteit van werkloze en dakloze Amerikanen. De Amerikaanse fotografeerde later ook de interneringskampen voor Japans-Amerikanen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Haar werk was niet alleen artistiek krachtig, maar ook maatschappelijk relevant, en liet zien hoe fotografie kon bijdragen aan sociale verandering. Lange’s invloed is blijvend in zowel fotojournalistiek als documentairefotografie.

 

Beroemdste foto: 

Migrant Mother, (1936)

 

Beroemdste quote: ‘Fotografie haalt een moment uit de tijd en verandert het leven door het stil te houden.

 

Ansel Adams (1902-1984)

Foto: Ansel Adams, gemaakt door J. Malcolm Greany

Ansel Adams was meester van de landschapsfotografie, bekend om zijn adembenemende beelden van nationale parken in de Verenigde Staten, en dan met name Yosemite National Park, Californië. De Amerikaanse fotograaf én milieuactivist (!) blonk uit in het technisch perfecte gebruik van licht. Daarvoor bediende hij zich van het door hem bedachte ‘zone system’, een middel om de relatie tussen toonsoorten vast te leggen in zwart-witfotografie. Adams verdeelde de verschillende grijs gradaties van een zwart-witafdruk in tien zones, overeenkomend met de stops van een belichtingsmeter en van helemaal zwart (zone 1) tot helemaal wit (zone 10). Bij het maken van een opname hielp deze truc hem om een goed idee te krijgen hoe de uiteindelijke foto eruit zou gaan zien. Daarbovenop gebruikte hij grootformaatcamera's omdat de grote film daarin (voornamelijk 5x4 en 8x10) bijdroeg aan de scherpte van zijn afdrukken. Adams publiceerde bovendien veel boeken tijdens zijn lange carrière.

 

Beroemdste foto: 

Monolith, the Face of Half Dome, (1927)

 

Beroemdste quote: ‘Een foto neem je niet, een foto máák je.’

 

Henri Cartier-Bresson (1908-2004)

Foto: Henri Cartier-Bresson in 1954, gemaakt door Ihei Kimura

 

Henri Cartier-Bresson was een pionier in de fotojournalistiek, vader van de straatfotografie en de bedenker van ‘het beslissende moment’. Met dat laatste doelde de Fransman op het perfecte ogenblik waarop compositie, beweging en emotie samenkomen. Met dat concept in gedachte en zijn Leica-camera in de aanslag legde hij spontane scènes vast die een diepe menselijke impact hadden. Cartier-Bresson fotografeerde historische gebeurtenissen, zoals de Bevrijding van Parijs (1944) en de dood en begrafenis van Gandhi (1948), en maakte tijdloze portretten. Bresson richtte in 1947 samen met Robert Capa (zie verderop) en anderen Magnum Photos op, het legendarische fotopersbureau dat geldt als het eerste fotografen-coöperatief. Bressons werk, waaruit een duidelijke voorkeur voor zwart-wit sprak, zijn stijl en filosofie vormen nog steeds een inspiratiebron voor fotografen wereldwijd, en bepaalde de visuele taal van moderne reportage-fotografie.

 

Beroemdste foto: Behind the Gare Saint-Lazare (1930)

Beroemdste quote: ‘Het is een illusie dat foto’s met de camera worden gemaakt… ze worden gemaakt met het oog, het hart en het hoofd.’

 

Robert Capa (1913-1954)

Foto: Robert Capa in 1937, gemaakt door Gerda Taro

 

Robert Capa was een even revolutionaire als moedige oorlogsfotograaf die de wereldgeschiedenis vastlegde met ongekende intensiteit. Capa fotografeerde vijf grote brandhaarden, waaronder de Spaanse Burgeroorlog en de Tweede Wereldoorlog, met als dramatisch hoogtepunt de landing van de geallieerden in Normandië op D-Day (6 juni 1944). Zijn motto om je zo dicht mogelijk op de actie te bewegen, weerspiegelde zijn gedurfde aanpak, waarbij hij gevaar trotseerde om de realiteit van oorlog vast te leggen. Het resultaat waren rauwe, meeslepende beelden die de oorlogsfotografie veranderden en hele generaties inspireerden. Het was uiteindelijk ook een oorlog die hem het leven kostte; tijdens de Eerste Indochinese Oorlog in Zuidoost-Azië liep de Hongaars-Amerikaanse oorlogsfotograaf op een landmijn, waarbij hij zijn linkerbeen verloor en fatale borstwonden opliep. Capa was medeoprichter van Magnum Photos (zie ook Henri Cartier-Bresson), wat fotojournalisten meer vrijheid gaf. Maar zijn nalatenschap leeft vooral voort in hoe conflicten visueel worden gedocumenteerd en in de kracht van beeldjournalistiek.

 

Beroemdste foto:

Loyalist Militiaman at the Moment of Death, Cerro Muriano (1936)

 

Beroemdste quote: ‘Als je foto's niet goed genoeg zijn, ben je niet dichtbij genoeg.’

 

Diane Arbus (1923-1971)

Foto: Diane Airbus, gemaakt door Roz Kelly

 

Diane Airbus stond bekend om haar intieme portretten van mensen aan de rand van de samenleving, met een unieke focus op het ongebruikelijke en het bizarre. Ze richtte zich op mensen aan de rand van de samenleving - dwergen, circusartiesten, drag queens en anderen die als buitenstaanders (‘freaks’) werden gezien. Haar indringende zwart-witfoto’s, vaak frontaal en met een confronterende directheid, gaven haar onderwerpen een menselijke waardigheid die in de mainstream vaak ontbrak. Arbus liet zien dat fotografie niet alleen schoonheid hoeft te vangen, maar ook het ‘lelijke’, het ongebruikelijke en kwetsbare. Haar werk beïnvloedde generaties fotografen en veranderde de manier waarop we kijken naar – hoe urgent! - identiteit, anders-zijn en de kracht van het portret.

 

Beroemdste foto: Child with Toy Hand Grenade in Central Park, NYC (1962)

Beroemdste quote: ‘Ik geloof echt dat er dingen zijn die niemand zou zien als ik ze niet fotografeerde.’

 

Richard Avedon (1923-2004)

Foto: Richards Avedon in 1980, zelfportret

Richards Avedon was een pionier in mode- en portretfotografie, met een stijl die zowel elegant als intiem was. Door beweging en emotie toe te laten in zijn (mode)fotografie, wat de statische stijl van zijn tijd doorbrak, verlegde hij de grenzen. Voor alles zijn iconische werk voor Harper’s Bazaar en Vogue maakte mode dynamischer en expressiever. Avedon stond bovendien bekend om zijn indringende portretten, waarin hij de ziel van zijn onderwerpen blootlegde, van beroemdheden (onder wie Truman Capote, Marlene Dietrich, Bob Dylan, Andy Warhol en Marilyn Monroe) tot onbekende Amerikanen in the American West. Zijn minimalistische stijl, vaak met witte achtergronden, legde de nadruk op karakter en emotie. Het maakte dat Avedons invloed blijvend is in zowel commerciële als kunstfotografie.

 

Beroemdste foto: Dovima with Elephants, Evening Dress by Dior, Cirque d’Hiver, Paris (1955)

Beroemdste quote: ‘Als elke foto een stukje van de ziel steelt, is het dan niet mogelijk dat ik elke keer dat ik een foto maak een stukje van de mijne opgeef?’

 

Vivian Maier (1926-2009)

Foto: Vivian Maier, Self-Portrait, 1954

Vivian Maier was een mysterieuze straatfotograaf (de ‘onzichtbare fotograaf’) wier werk pas na haar dood in 2009 werd ontdekt en sindsdien wordt geprezen om een unieke oog voor detail en compositie. De Amerikaanse werkte ongeveer veertig jaar als kinderoppas; zat haar werk erop, dan trok ze met een Rolleiflex-camera door de straten van Chicago, Los Angeles en New York om mensen te fotograferen. Niet alleen de mooi uitgedoste rijken, maar vooral de minderbedeelden: straatkinderen, zwarte dienstmeisjes en op winkelstoepjes bivakkerende zwervers. Het resulteerde in meer dan 150.000 zwart-witbeelden, waarop ook veel architectuur en ‘zelfportretten’ (Maier zichtbaar in een winkelraam). Haar vindingrijke en humoristische manier van kijken, herinnert aan het werk van grootheden als Berenice Abott en Weegee. Opvallend is dat Maier haar foto's angstvallig verborgen hield voor haar omgeving. En het is maar de vraag of deze nanny het wel zo prettig gevonden zou hebben dat haar werk nu wordt erkend als een van de belangrijkste bijdragen aan straatfotografie.

 

Beroemdste foto: Self-Portrait, 1954

Beroemdste quote: ‘Fotografie is geen uitvinding, het is een ontdekking.’

 

Sebastião Salgado (1944)

Foto: Sebastião Salgado in 2016, gemaakt door Fernando Frazão

Sebastião Salgado is een invloedrijke documentairefotograaf die de sociale en ecologische omstandigheden van de mensheid en de planeet vastlegt en daarmee op krachtige wijze oproept tot empathie en bewustwording. Zijn diepgaande, zwart-witfoto’s tonen arbeiders, migranten en bedreigde ecosystemen met een mix van rauwe realiteit en ontroerende schoonheid. Als geen andere weet de Braziliaans fotograaf, die sinds 1973 in Parijs woont, journalistiek met kunst te combineren. Zijn werk heeft niet alleen de documentairefotografie verrijkt, maar ook bijgedragen aan sociale verandering. Met zijn beelden en milieuprojecten inspireert hij wereldwijd aandacht voor humanitaire en ecologische kwesties.

 

Beroemdste foto: Serra Pelada Gold Mine, Brazil (1986)

Beroemdste quote: ‘Ik probeer met mijn foto's een vraag op te roepen, een debat uit te lokken, zodat we samen problemen kunnen bespreken en tot oplossingen kunnen komen.’

 

Annie Leibovitz (1949)

Foto: Annie Leibovitz in 2008, gemaakt door Robert Scoble

Annie Leibovitz is een van de invloedrijkste en meest gevierde portretfotografen van de moderne tijd. Allemaal te danken aan haar iconische, gestileerde portretten van beroemdheden voor Rolling Stone, Vanity Fair en Vogue waarin kunst en commercie op innovatieve wijze met elkaar samensmelten. De Amerikaanse staat bekend om haar dramatische belichting, doordachte composities en het vermogen om de persoonlijkheid van haar onderwerpen vast te leggen. Onbedoeld werd ze wereldberoemd met haar foto van John Lennon en Yoko Ono, genomen luttele uren voor de moord op de ex-Beatle. Leibovitz transformeerde mode-, muziek- en popcultuurfotografie en blijft daarom een inspiratiebron voor fotografen wereldwijd door haar unieke visuele verhalen en grensverleggende benadering van portretfotografie. 

 

Beroemdste foto: John Lennon and Yoko Ono (1980)

Beroemdste quote: ‘Als ik zeg dat ik iemand wil fotograferen, betekent het eigenlijk dat ik diegene graag wil leren kennen. Iedereen die ik ken, fotografeer ik.’

 

Steve McCurry (1950)

Foto: Steve McCurry in 2023, gemaakt door Dré de Man

Steve McCurry is een bijzonder invloedrijke documentaire- en reportagefotograaf van de moderne tijd, met een focus op cultureel verhaal en menselijke connectie, en maker van een van de meest iconische beelden ooit (zie hieronder). McCurry’s werk, geroemd om zijn levendige kleuren, diepe emotie en meesterlijke compositie, voor National Geographic en andere publicaties bracht wereldwijde aandacht voor conflicten, culturen en verdwijnende tradities. Hij reist naar afgelegen gebieden en legt de menselijke ervaring vast met een tijdloze, verhalende kracht. Zijn fotografie heeft niet alleen visuele impact, maar roept ook empathie op en vergroot het bewustzijn over wereldwijde kwesties en culturele diversiteit.

 

Beroemdste foto: Afgan Girl (1984)

Beroemdste quote: ‘Als je wacht, zullen mensen je camera vergeten en komt de ziel in beeld.’