Zelfportret in filmisch landschap

Tekst: Judith Bakkers | Fotografie: Eva Kasbergen

De foto’s van Eva Kasbergen zijn noch landschapsfoto’s, noch zelfportretten. Haar kunst verbeeldt een mystiek totaalbeeld, met de kunstenares als middelpunt van het landschap als decor. De kijker wordt steevast geprikkeld om verder te kijken naar een betekenisvolle diepte.

Cadeautje van de natuur 

Kasbergen is dol op landschappen. In haar foto’s speelt het landschap als decor een belangrijke rol, waar ze niet altijd controle op heeft. 'Het decor verandert soms razendsnel. Je moet geluk hebben, net zoals met de foto met de gelige rotswand. Die mooie kleuren waren er letterlijk maar een paar minuten. Op dat moment, op die plek, kwam alles bij elkaar. Net als bij de foto met de rode jas op de hei. Het was heiig met wat ochtendnevel en opeens, maar heel even, piepte de zon erdoor en zette het decor “in brand”. Daar word ik dan intens gelukkig van.'

Om dergelijke momenten af te dwingen fotografeert Kasbergen vaak in de herfst en winter. 'Het winterse licht is zo zacht, zo perfect. In de zomer is het licht veel te uitbundig. Ik houd meer van sobere, ingetogen beelden.' In veel van haar foto’s speelt Kasbergen expres met kleur en licht. Zoals bij de bloemenboom in zwart/wit. 'Ik fotografeerde expres midden op de dag, met felle zon. Dan krijg je harde, scherpe schaduwen en in dit geval maken die de foto spannend.’

 

 

Weidsheid en verstilling

De Utrechtse Heuvelrug, haar achtertuin, is haar werkterrein. En hoewel het fotografisch beeld van Kasbergen de toeschouwer een mysterieus verhaal belooft, wil ze de kijker vooral laten zien hoe mooi en interessant deze Nederlandse natuur is. 'Ik fotografeer vooral op de uitgestrekte hei. In die weidsheid voel ik me als mens een nietig onderdeeltje. Ik houd van dat overweldigende aspect.' Juist in een leger canvas kan de kijker z’n eigen verhaal bedenken volgens haar. 'Dit is als een filmstill. Daar gaat het me om.'

Niet alleen de hei, ook het water in haar omgeving, zoals de Loosdrechtse Plassen, inspireert Kasbergen tot fraai, verstild beeld. 'Openheid is belangrijk in mijn werk. Vooral water is als dat lege canvas, waaraan je als maker fijn iets kunt toevoegen. Grapjes bijvoorbeeld, zoals in de foto met de lampion als maan.' Hoewel ze de meeste foto’s in de natuur neemt, gaat ze soms ook de studio in. 

 

 

Zelfportret

Maar hoe mooi ook het landschap, voor Kasbergen brengt een persoon erin de spanning. 'Er ontstaat meteen een verhaal waar je een twist aan kunt geven.' Ze staat zelf altijd model. Puur uit praktische overwegingen.  'Dat doe ik al sinds mijn studie. Omdat ik instant bepaalde foto’s wil maken op een bepaalde plek vanwege de perfecte omstandigheden, ga ik vaak op onmogelijke tijden op pad.' Alleen werken geeft haar ook een meditatief moment, om dichter bij zichzelf te komen. De stilte en concentratie zijn voor haar belangrijk. 'Ik verweef mezelf als het ware met het landschap. Alleen ik kan precies het door mij bedachte concept vertolken, ik let op elk detail. Ik schuif nog even naar rechts of wacht op de juiste zonnestraal.' Ze komt dan los van tijd en plaats en gaat helemaal op in het geluksmoment. 'Zoals bij de foto van het bevroren meer met de hengel. Ik bleef veel te lang in de kou zitten en werd daarna ziek.'

 

 

De keuze om alles alleen te doen vergt wel wat organisatie. Op locatie zet ze haar full frame systeemcamera Nikon met een 24x70 lens op een statief. Ze rent heen en weer tussen plek en camera voor de testfoto’s of zet een object op de goede plek om scherp te stellen. Staat alles op groen, dan sprint ze naar de plek, neemt de juiste pose aan en drukt op de meegenomen (en verstopte) afstandsbediening. Soms zet ze de camera op serieopnamen, meestal 15 of 20 beelden. Die ze dan tussentijds bekijkt en nog een reeks neemt als het haar nog niet bevalt.

 

 

Naakt zelfportret

Dat ze regelmatig naakt in haar landschappen staat vindt Kasbergen heel gewoon. 'Naakt is voor mij alleen een middel, niet het doel. Ik zet dat alleen in als het iets toevoegt en de foto kloppend maakt.' Ze vindt het jammer als mensen daar aanstoot aan nemen. 'Mijn werk gaat nooit de grens van naakt naar erotisch over. Als ze daar op focussen, kijken ze verkeerd. Het kunstwerk is het totaalbeeld, niet mijn blote lijf.' Last van toeschouwers tijdens haar naaktfotosessies heeft ze nauwelijks. Ze staat op onmogelijke tijdstippen te fotograferen vanwege het mooie licht, mist of rijp. Ook in de winter, hoewel ze niet echt van kou houdt. 'Ik doe de testfoto’s gekleed. Daarna kleed ik me vlug uit, ren naar de plek, maak de foto en kleed me vliegensvlug aan.' Komen er wel mensen, dan gaat ze gewoon door. Het perfecte moment wil ze niet verliezen.

 

 

 

Conceptueel

Kasbergen is bij uitstek een conceptueel denker. Haar werk vormt zich eerst in haar hoofd. Zoals de foto waar ze naakt in foetushouding op de grond ligt. 'Ik zag een film met buffelkadavers. Dat beeld bleef hangen, leidt een eigen leven in mijn hoofd en komt er op mijn manier als foto uit.' Ze weet ook altijd precies in welke setting ze haar landschapsportret wil maken, maar wordt dan soms toch weer verrast. Bijvoorbeeld de foto met het witte parapluutje, water en het blauwe licht. 'Ik ken die plas, ik weet welk avondlicht hier is. Op dit tijdstip, in het blauwe uurtje, spiegelt het water perfect en lopen de kleuren mooi in elkaar over. Wat ik niet verwachtte was die vreemd gevormde wolk op de achtergrond, die de foto precies de juiste spanning gaf. Bleek achteraf rook te zijn van een brand.'

 

 

Volgens Kasbergen kan een doodgewone plek op het goede tijdstip, met het beste licht, ineens heel bijzonder worden. Dan is fotobewerking niet eens nodig. 'Wanneer je op de juiste tijd op de perfecte plaats bent, kun je magie creëren en zo de werkelijkheid overstijgen.' Zoals bij het theehuis in ’s Graveland. Overdag met zon is mooi, maar saai. In de vroege ochtend met mist wordt het onheilspellend. 'Dan ontstaat het verhaal.'