Getest: ruisonderdrukking met AI
Of je nu een oudere camera met een kleinere sensor of de nieuwste full frame camera hebt, vroeg of laat krijg je te maken met ruis. Dat kan tamelijk, heel erg of vreselijk irritant zijn, dus je wilt er iets aan doen. Dat gaat het best met ruisonderdrukking tijdens de fotobewerking. De nieuwste software daarvoor heeft opmerkelijke kwaliteiten.
Tekst en fotografie Dré de Man - gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 4.2021
Ruis is, tot op zeker hoogte, onvermijdelijk. Een jaar geleden interviewde ik “de vader van de CMOS-sensor” voor en die vertelde me dat we bijna aan de grens van het haalbare terecht waren gekomen. In iedere foto zit namelijk al ruis door de statistische verdeling van de fotonen, dat noemen we ook wel photon shot noise. Naarmate de sensoren beter worden, krijgen we relatief meer last van deze ruis, die niet door de sensor veroorzaakt wordt. Daar kan de sensorfabrikant dus niks aan doen.
Maar jij wel. Ruim te belichten en de laagste ISO-waarde kiezen, dat helpt enorm. Helemaal kwijt raak je het echter nooit en in sommige situaties moet je de schaduwen lichter maken of de ISO-waarde verhogen – of allebei en dan wordt het storend. De hier voor de ruisonderdrukkingstest gebruikte foto is een goed voorbeeld van zo’n situatie: 6400 ISO bij f/1.4 en 1/40 seconde, een sluitertijd die al aan de lange kant is voor een bewegend onderwerp, veel beter wordt het niet in zo’n situatie. De foto heeft bovendien vrij donkere partijen, waarin de ruis nog beter te zien is. Hij is gemaakt met een Nikon D800E, een camera die ook nu het nog goed doet in vergelijking met nieuwere camera’s, al is een Z 6(II) bijvoorbeeld beter in dit opzicht. Maar bij iedere camera is in zo’n situatie ruis storend aanwezig. In dat geval is er dus nog maar één uitweg: ruisonderdrukking.
Ruisonderdrukkingssoftware moet ruis weghalen en beeldinformatie laten staan. Dat lukte tot nu toe maar gedeeltelijk; het was altijd een compromis tussen wegvallende details en wegvallende ruis. Daarom zie je dat makers van ruisonderdrukkingssoftware ook software aanbieden voor het onzichtbaar maken van onregelmatigheden in de huid bij portretten. Dat is in beginsel hetzelfde.
Nieuwe ontwikkelingen
Sinds kort zien we nieuwe ruisonderdrukkingssoftware die de potentie heeft om het dilemma van de scherpte versus ruis op te lossen. Die werkt met behoud van kunstmatige intelligentie. Kort gezegd komt het erop neer dat de software ruis onderdrukt, maar tegelijk de detailweergave verbetert, dus de nadelen van de ruisonderdrukking compenseren.
We hebben de op dit moment belangrijkste vertegenwoordigers getest. Vooraf: twee belangrijke partijen passen deze techniek nog niet toe: Noise Ninja en NoiseWare. Of en wanneer ze dat wel gaan doen is op dit moment niet te zeggen. Maar bij dit soort technieken is het ook een kwestie van erop of eronder: doe je er niet aan mee, dan tel je ook al snel niet meer mee.
Dan de partijen die wel erin geslaagd zijn AI toe te passen. De eerste is een partij die een naam hoog te houden heeft op het gebied van ruisonderdrukking, Topaz, met hun product DeNoise AI. De tweede is ON1, een partij die vooral bekend is van software om foto’s te vergroten, dus die hadden al kennis in huis over het verbeteren van de detailweergave met behulp van AI. Als derde hebben we DxO, bekend van haar RAW-verwerker, die een vrij uitgebreide serie lensprofielen bevat. Ten slotte hebben we als ter vergelijking basis de gewone RAW-verwerking van Adobe Camera Raw, dus van zowel Photoshop als Lightroom gekozen. Alle partijen leveren ook plug-ins voor Lightroom en CaptureOne en deels Photoshop, maar de combinatie van het eigen demosaic-algoritme en ruisonderdrukking is het meest effectief en je krijgt de minste artefacten, dus hebben we daarvoor gekozen. In de weergave van de lichtste partijen zie je echter wel verschillen, let vooral op de verschillen in de weergave van het raam. Er is dus wel wat te zeggen voor het gebruik van de plug-in van ON1. Die hebben we dus wel uitgeprobeerd.
Topaz DeNoise Ai
De verwachtingen met betrekking tot Topaz waren vrij hoog gespannen. Dat bleek niet helemaal terecht. Het lijkt erop dat Topaz deze techniek nog verder moet ontwikkelen. Bij een sterke ruisonderdrukking, vergelijkbaar met de instelling 60 bij Adobe, waren er relatief zeer weinig details, maar er was nog steeds ruis te zien. Bij minder sterke ruisonderdrukking was er uiteraard nog meer ruis. Verder waren er plaatselijke verschillen in ruisonderdrukking in de achtergrond rondom de persoon storend zichtbaar. De resultaten waren zodanig dat je met maskers in Photoshop en verschillende sterktes van ruisonderdrukking een beter resultaat zou bereiken. Kortom: Topaz was niet bepaald een diamant in deze vergelijking, of het zou dan een heel ruwe diamant moeten zijn. Zoals zo vaak bij AI is het namelijk goed mogelijk dat toekomstige versies een stuk beter zijn.
ON1 NoNoise Ai
Ook ON1 verbaasde ons, maar dan in positieve zin. De verhouding ruisonderdrukking (hier standaard op 98) en detailverbetering is veel beter dan bij Adobe Camera RAW en Topaz en bij conventionele ruisonderdrukkingssoftware. ON1 heeft ook de meeste mogelijkheden om de ruisonderdrukking in te stellen. Zo kun je de detailverbetering aanpassen (in ons voorbeeld was 50, maar soms ook 40 ideaal) en ook de verscherping van de detailweergave. Met de waarden 20 en 11 daarvoor kwamen we aardig in de buurt van DxO. Ook kun je een helderheidsmasker maken op een extra laag. Wel zie je ook hier af en toe verschillen in ruisonderdrukking, sommige foto’s hebben daar een nabewerking nodig – bijvoorbeeld in ON1 zelf met een tweede laag en een masker, dat is eenvoudiger dan het klinkt. Een alternatief is de toepassing van de zwakkere ruisonderdrukking (70) op een tiff-bestand zonder ruisonderdrukking gemaakt in Adobe Camera RAW. Dat levert een foto op met net zo weinig ruis als in Photoshop of Lightroom met maximale ruisonderdrukking, maar met vele meer detail. Voor veel reportagefoto’s zou het wel eens vrij ideaal kunnen zijn, omdat de ruis er nu wel heel natuurlijk uitziet.
De slechte Nederlandse vertaling is een extra reden om deze software te kopen, want die is geschikt om op feestjes en partijen uit te citeren. Zo kun je foto’s besparen (opslaan) en kun je dingen instellen bij de lancering… Maar serieus: let er wel op dat je de Engelstalige versie installeert.
DxO PhotoLab 4
In het verleden was ik niet zo enthousiast over deze software als fotobewerker, het voegde niets toe aan Adobe en was zeker met ruis niet beter. DxO heeft echter de kans gegrepen om haar fotobewerkingsprogramma uit te breiden met ruisonderdrukking gebaseerd op AI, en is daarmee uniek. Het maakt gebruik van drie verschillende type ruisonderdrukking: HQ, Prime en DeepPrime. HQ biedt al een zeker voordeel tegenover Adobe en is vrij snel (9 seconde), maar de ruis ziet er niet echt mooi uit. Prime is iets langzamer en doet het iets beter en DeepPrime heeft maar liefst negen minuten nodig voor de export van een Tiff-bestand van 36 megapixels. Na die negen minuten heb je dan gelukkig wel een ongelofelijk goed resultaat. Ideaal voor belangrijke opnamen die je met weinig licht gemaakt heb, DXO DeepPrime kan echt het verschil maken tussen een foto die leuk had kunnen zijn als hij minder ruis had gehad en een topfoto. Hier is nog weer minder verschil te zien tussen de mate waarin ruisonderdrukking is toegepast en de details zijn een stuk scherper dan bij ON1.
Adobe en conclusie
In vergelijking met deze drie specialisten lijkt het alsof Adobe slecht scoort, maar dat is niet helemaal het geval. Ook Adobe biedt al een veel betere ruisonderdrukking aan dan in het verleden. Zeker bij reportageachtige foto’s kun je met een gerust hart de ruisonderdrukking flink opschroeven, bijvoorbeeld naar 30 of soms zelfs 50. Het grote voordeel van Adobe is de snelheid: het openen van opnamen en de verwerking gaat zeker in vergelijking met de hier besproken andere software supersnel.
Heb je regelmatig nog meer ruisonderdrukking nodig, dan lijkt verstandig om ON1 of DXO aan te schaffen – of wellicht een andere camera en lichtsterkere objectieven. ON1 is dan een stuk minder langzaam dan DxO maar DxO is weer ideaal als je de allerhoogste kwaliteit uit je foto’s wil halen zonder toepassing van extra lagen en maskers. Ook is de RAW-weergave van DxO van deze drie naar mijn smaak het mooist – maar nog steeds minder dan die van Adobe en Nikon Studio NX.
Camera Nikon D800E | Brandpunt 35mm | Sluitertijd 1/40 s | Diafragma f/1.4 | ISO 6400
Lees meer
