Intentional Camera Movement: Creatief met beweging
Fotograferen wordt ook wel tekenen met licht genoemd. Maar wist je dat je ook artistiek kunt tekenen met licht door de camera te bewegen? Door je camera bewust te bewegen tijdens het moment van de opname kun je sprookjesachtige werelden creëren. De beelden die hieruit voorkomen lijken vaak wel op aquarellen. De techniek van het bewegen van je camera wordt Intentional Camera Movement genoemd, ofwel ICM.
Tekst en fotografie Martijn Kort | Fotografie Berkenbos Vincent Fennis | Gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 1.2021
Stel je bent in de vroege ochtend op pad gegaan naar een mooi bos, maar de omstandigheden vallen tegen. Of je bent aan de kust tijdens een zonsondergang, maar de kleuren zijn niet zo mooi en je mist de “wow-factor” van de ondergaande zon. Vaak keren we ons teleurgesteld om en gaan we naar huis zonder die ene plaat. Maar laten we eens proberen om te denken; dit soort momenten zijn juist perfect om aan de slag te gaan met Intentional Camera Movement.
Het is ontzettend leuk om te experimenteren met het rondzwieren van de camera terwijl je een opname maakt. Toegegeven, het ziet er raar uit en vaak kijken mensen je met grote vraagtekens in hun ogen aan, maar het mooie is: er zijn geen regels! Draaien, zwieren, zoomen, hoe je de beweging ook maakt, het is altijd weer een verrassing wat er uit komt. In dit artikel leg ik je uit wat je nodig hebt en hoe je kunt beginnen met deze ontzettend leuke vorm van fotografie.
Camera en objectief
Het mooie van deze stijl van fotograferen is dat je het met de meest basic kit kunt doen. Een instapcamera met een standaard objectief is al voldoende om mee te beginnen. Dat gezegd hebbende is het wel prettig om te kunnen werken met een camera die een hoog aantal megapixels heeft, omdat je dan wat meer ruimte hebt om je beelden bij te snijden, noodzakelijk is het echter niet.
De keuze voor het objectief is puur afhankelijk van je onderwerp, de afstand en het gewenste resultaat. Aan de kust gebruik ik het liefste een brandpuntsafstand tussen de 20 en 60mm omdat je op die manier niet te veel lucht en grond pakt. Het mooiste moment aan de kust is vaak tijdens zonsondergang. Het moment waarbij kleuren en contrasten meestal het op hun hoogtepunt zijn. Je wil niet te veel strand op je foto mee nemen, omdat het strand vrij donker is en dat geeft niet zo’n mooi effect op de foto. Vandaar dat het beter is om geen ultra groothoeklens te gebruiken.
In het bos, op de heide of in een stad kan het weer een ander verhaal zijn. Het belangrijkste voor de objectief keuze is dat je het onderwerp goed in beeld kunt brengen.
Camera: Sony A7RII | Brandpunt: 306mm | Diafragma f/16 | Sluitertijd 1/30 | ISO 50
Statief
Een statief gebruiken is een persoonlijke keuze. Aan de kust gebruik ik geen statief omdat ik daar vrij wil bewegen en er zijn geen harde lijnen in het beeld aanwezig die mijn beweging dicteren. Wil je echter de beweging perfect in één richting hebben, dan is een statief absoluut aan te raden. Te denken valt aan fotograferen in een bos of een stadsgezicht.
Filters
Afhankelijk van hoe licht het is buiten, kan het nodig zijn om een ND-filter te gebruiken. Tijdens het gouden uur is het vaak niet nodig om filters te gebruiken. Op dat moment kun je meestal prima uit de voeten met ISO 50 en een klein diafragma. Soms kan een CPL (polarisatie filter) ook al genoeg zijn om net de sluitertijd iets te verlengen.
Planning
Ondanks dat het eenvoudig lijkt is het wel belangrijk om met een aantal zaken rekening te houden voor het maximale succes. Net als met alle fotografie is licht belangrijk. Je moet harde hooglichten vermijden want dat worden witte plekken in je foto. Dus tijdens de eerste en laatste uren daglicht is het ideale moment om op pad te gaan. Ook een bewolkte dag is dus zo gek nog niet! Wil je aan de kust foto’s maken zoals in dit artikel, dan is het wel fijn dat er een beetje kleur is tijdens de zonsondergang. Al is het belangrijkste eigenlijk dat er verschillende kleurtinten aanwezig moeten zijn. Dat betekent dat je tijdens een flinke storm ook prachtige foto’s kunt maken.
In het bos kun je tijdens de verschillende seizoenen hele verschillende sfeerbeelden maken. De foto’s van Vincent Fennis in dit artikel zijn gemaakt in de herfst en de kleuren vullen elkaar prachtig aan. Maar ook in de winter of het voorjaar kun je hier prachtige foto’s van maken met behulp van ICM. In de winter zou dit een hele mooie locatie zijn voor zwart-wit beelden met beweging.
Camera: Sony A7RII | Brandpunt: 40mm | Diafragma f/22 | Sluitertijd 1/3 | ISO 50
In de praktijk
Er is geen goed of fout bij deze techniek maar je zal veel foto’s gaan maken. Elke beweging is anders, dus maak je geheugenkaart van te voren leeg en laad je accu op. De mooiste beweging krijg je met sluitertijden tussen grofweg een halve en anderhalve seconde. Om mijn instellingen constant te houden tussen de foto’s, gebruik ik meestal de M-stand. Ik zet de ISO zo laag mogelijk. De instelling voor het diafragma laat ik afhangen van de twee andere waardes. Het is nu een keer geen probleem om op f/22 te fotograferen omdat de complete foto bewogen is en je de normale problemen van diffractie niet gaat zien.
Je moet constant een balans zien te vinden tussen de snelheid van de beweging en de sluitertijd. Een te snelle sluitertijd geeft te weinig beweging in het beeld, waardoor het gewoon een bewogen foto lijkt. Te lang belichten kan een probleem zijn in bijvoorbeeld het bos, omdat je dan niet meer ziet wat het onderwerp is. Aan de kust is dit echter geen enkel probleem.
Begin met een goede compositie, zoals je de foto normaalgesproken zou maken. Neem dit als je startpositie en bepaal of je vanaf dit punt de beweging wil starten of iets eerder. Dit klinkt abstract maar neem de foto van het berkenbos. Bij die foto kun je beginnen met de beweging vanaf de onderkant van de bomen en dan omhoog bewegen met de camera. Bij een foto aan de kust wil je bijvoorbeeld juist iets voor een kleurrijke wolkenpartij beginnen, zodat je de gehele wolkenpartij voorbij ziet komen in het beeld.
Een goede compositie is helemaal belangrijk als er duidelijke lijnen in beeld zijn. De foto van het bos moet ook zonder beweging een goede foto zijn. De boomstammen moeten vrij van elkaar staan en er moet een balans zijn in het beeld. Het contrast wordt hier grotendeels gegeven door de kleuren. Het witte van de bast en het groene gras gecombineerd met de herfstkleuren. Het enige probleem is dat de foto wel erg druk wordt door alle contrasten en details van het gras en de bomen. Door vanuit deze goede compositie beweging te introduceren vereenvoudig je het beeld weer tot de essentie en geef je er een creatieve twist aan.
Hoe je de camera beweegt is helemaal aan jou. Elke snelheid of hoek waarin je de camera beweegt heeft een ander effect op je foto. Experimenteer vooral met verschillende snelheden en hoeken of draai de camera eens rond voor een compleet ander effect.
Een ander leuk effect krijg je als je de beweging pas initieert aan het einde van de belichting. Bijvoorbeeld bij gebouwen. Als je heel even wacht met bewegen, dan zullen de gebouwen duidelijker in beeld staan en dan vervagen in de richting waarin je de camera hebt bewogen.
Persoonlijk hou ik erg van strakke lijnen in mijn fotografie en dat zet ik ook door bij ICM. De foto’s zijn weliswaar zacht maar hebben toch duidelijke lijnen, dat is een bewuste keuze. Zoals gezegd is er geen goed of fout en je kan ook in de nabewerking nog een hoop aan de foto’s aanpassen. Deze volledige vrijheid is ontzettend leuk om mee te experimenteren en ik hoop dat je binnenkort na een sessie ICM eens een kans geeft om te kijken wat jij kunt creëren.
Camera: Sony A7RII | Brandpunt: 139mm | Diafragma f/16 | Sluitertijd 1/30 | ISO 50
Tips
Om tot een gewenst resultaat te komen zet ik alle tips nog even op een rij:
- Sluitertijd tussen grofweg een halve seconde tot anderhalve seconde
- Gebruik een statief als je een duidelijke richting wil in de beweging
- Zorg voor een goede compositie
- Maak veel foto’s. Je zult vaak niet na één keer het gewenste resultaat bereiken
- Onthoud er is geen goed of fout, blijf creatief!
Ga aan de slag met ICM!
Ben jij al aan de slag gegaan met Intentional Camera Movement of heeft dit artikel je geïnspireerd om het eens te proberen? Deel hoe dan ook je mooiste resultaten met ons via de gallery.
Camera: Sony A7RII | Brandpunt: 40mm | Diafragma f/22 | Sluitertijd 1/5 | ISO 50
Lees meer
