De tiende van Nikon | Review Nikkor Z 50mm f/1.4

10 april, 2025 - 14:00

Door: Redactie DIGIFOTO Pro 160

In 1950 introduceerde Nikon de eerste 50mm in de lichtsterkte f/1.4, nog voor meetzoekercamera’s. In 1964 volgde een tweede generatie voor die vatting. De eerste 50mm f/1.4 voor de F-vatting in 1959 was een 58mm: de spiegel zat in de weg.

Dit artikel is geschreven door Dré de Man en gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 5.2024

Foto’s: Dré de Man

De eerst echte 50mm f/1.4 kwam pas drie jaar later en pas in 1973 als S.C., dus met multicoating. Het ligt er een beetje aan hoe je telt, maar als je dan de 50mm f/1.4 uit 1976 en de optisch identieke AI- en Ai-S-versies als één versie ziet en de zeer bijzondere 58mm f/1.4G meetelt, is de huidige 50mm f/1.4 de tiende generatie. Toegegeven, een 50mm f/1.4 is anno 2024 minder belangrijk dan in de jaren vijftig. In die tijd werden alle camera’s verkocht met een standaardobjectief van rond de 50mm. De populariteit van standaardzooms begon pas eind jaren zeventig en bij professionals pas tien jaar later.

Maar de Nikkor Z 50mm f/1.4 moet niet alleen tegen de standaardzooms opboksen. Nikon heeft, nog afgezien van de oudere versies voor de F-vatting, maar liefst vier andere objectieven van rond de 50mm. Om te beginnen de Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct, het enige superlichtsterke objectief ter wereld van exceptionele kwaliteit. Dan de extreem goede 50mm f/1.2 S, de - ik kan er niets aan doen – ook al erg goede 50mm f/1.8 S en dan ook nog eens de 50mm f/2.8. Dat laatste objectief is minder lichtsterk maar het doubleert als macro-objectief en is ook al van zeer goede kwaliteit. Het is dus het vijfde vaste brandpunt van Nikon voor de Z-vatting in dit bereik. ‘Waar heb dat nou voor nodig?’, zou Sjef van Oekel zeggen.

‘De ontwerpers hebben bij dit objectief heel knap werk geleverd.’

Camera: Nikon Z 7 | Objectief: Nikkor Z 50mm f/1.4 | Sluitertijd 1/320 s | Diafragma f/1,4 | ISO 64

Op het eerste gezicht is het misschien verwarrend, maar al die objectieven hebben hun eigen bestaansrecht. Afhankelijk van je budget en de toepassing kan het ene dan wel het andere objectief de voorkeur verdienen. Je zou wel kunnen zeggen dat deze 50mm de Nikkor Z 1.8 S direct beconcurreert. Maar laten we eerlijk zijn, het is beter dat Nikon dat zelf doet dan de concurrentie.

Het belang van een standaardobjectief

Toen de standaardzoomobjectieven in de jaren tachtig populair begonnen te worden, werden ze gezien als objectieven die overal geschikt voor waren. Maar dat zou je met net zoveel recht kunnen zeggen van de lichtsterkere standaardobjectieven, zoals een 50mm f/1.4. Wat je verliest doordat je niet in- en uit kunt zoomen, win je weer doordat het grote diafragma je meer flexibiliteit geeft bij de compositie. De natuurlijkheid van de brandpuntsafstand geeft iedere foto iets natuurlijks en vertrouwds. Gebruik je zo’n objectief in combinatie met een APS-C-camera zoals de Nikon Z Fc of Z 50, dan is het overigens een lichtsterk portretobjectief. Kortom: mogelijkheden te over. Bij deze 50mm geldt dan ook nog eens dat de prijs erg bescheiden is.

Camera: Nikon Z 7 | Objectief: Nikkor Z 50mm f/1.4 | Sluitertijd 1/50 s | Diafragma f/5,6 | ISO 64

Bouw

Kijken we naar de opbouw van dit objectief in vergelijking met de Nikkor Z f/1.8, f/1.2 en f/0.95, dan zien we met iedere stap terug in lichtsterkte een vereenvoudiging: minder elementen en minder speciale glaselementen. De hoofdstructuur blijft echter in grote lijnen gehandhaafd: een telecentrische opbouw met een concaaf eerste element (of groep), iets wat op een Gauss-constructie lijkt en dan weer een concaaf eindelement of -groep.

Bij dit objectief heeft Nikon de ED-elementen vervangen door drie achromaten en er is maar één asferisch element dat ook nog eens vrij simpel van vorm is. Dat drukt allemaal de kosten. Opvallend (ook bij de andere objectieven behalve de f/2.8) is dat de Z-vatting optimaal gebruikt wordt: het laatste element zit helemaal aan het eind en vult de gehele vatting op. Dat houdt dus ook in dat een fabrikant als Tamron of Sigma zo’n objectief niet op die manier kan ontwerpen – tenzij het alleen voor de Nikon Z-vatting zou zijn.

Praktijk

De praktijkindruk van dit objectief is uitstekend. Het is zeer goed afgewerkt, licht en goed gebalanceerd en er wordt een goede en degelijke zonnekap meegeleverd. De scherpstelling is snel, zij het niet zo snel als bij de f/1.2 bijvoorbeeld. Het objectief kan tot op 37 cm scherpstellen en uiteraard gebruikt het daarvoor inwendige scherpstelling. Het objectief gaat goed om met tegenlicht: alleen in extreme situaties zie je (kleine) reflecties. Opvallend is de scherpte van de beelden. Het lijkt alsof het objectief al bij volle opening uitstekende prestaties levert en dat kan eigenlijk niet in deze prijsklasse; tijd voor het lab dus.

LAB

In het lab ontstaat een merkwaardig beeld: puur in termen van scheidend vermogen doet het objectief het fenomenaal. In het (micro)contrast zie je wél iets van de MTF-verschillen met de duurdere Nikon-objectieven terug. Maar ook dat valt enorm mee: alleen in de hoeken bij de twee grootste diafragma’s scoort het objectief niet zo heel goed. Dat zou je kunnen zien als een schoonheidsfoutje, ook al omdat het echt alleen de uiterste hoeken betreft. Je ziet niet of nauwelijks kleurfouten (met uitgeschakelde correctie), en er is een lichte vertekening die uiteraard door de camera en de software weer gecorrigeerd wordt. Wel is de vignetering bij volle opening behoorlijk sterk. Dat is natuurlijk de consequentie van een ontwerp dat geen retrofocus-achtige trekjes heeft zoals de objectieven voor de F-vatting. Bij de Nikkor Z 50mm f/1.4 bedraagt die een stop meer dan bij de Nikkor 58mm f/1.4G voor de F-vatting. De camera en de RAW-software compenseren dat echter grotendeels en bij f/3.5 is de vignetering al vrijwel verdwenen. Bij de andere objectieven voor de Z-vatting is de vignetering echter ook geringer.

Het bokeh is vergeleken met de oudere F-objectieven goed. Vergeleken met de andere Z-objectieven van ongeveer 50mm net iets minder goed, maar in algemene termen is het prima. Vergelijk je het met de Nikkor 58mm f/1.4G voor de F-vatting, dan valt op dat dat objectief een duidelijk mooie bokeh heeft (daar staat het ook om bekend) maar de 50mm wint het weer op het punt van de ‘kattenogen’, het afknijpen van bokehcirkels en andere vormen door de vatting. Die zijn bijna afwezig.

‘In de praktijk wijkt het objectief alleen in gunstige zin af van de verwachtingen.’

Conclusie

De ontwerpers hebben bij dit objectief heel knap werk geleverd: zonder ED-glas en met maar één asferisch element en met twee elementen minder dan de 1.8-versie behaalt het objectief toch topprestaties. De Nikkor Z 1.8 S is uiteraard lichtzwakker maar op details nét wat beter en heeft een evenwichtiger bokeh. De 1.2-versie is een halve stop lichtsterker, heeft een uitzonderlijk mooi bokeh en een heel bijzondere beeldoverdracht - maar is meer dan vier keer zo duur. Je kunt dan ook alleen maar zeggen dat de 1.4 uniek veel waarde voor zijn geld biedt.