Fotografen Heus & Heus vertellen over hun passie voor sportfotografie

Als fanatiek hardloper en student aan het CIOS, een opleiding tot onder meer sportinstructeur, had Bastiaan niet de ambitie om hetzelfde beroep als zijn vader uit te oefenen. 'Ik wilde nooit fotograaf worden, want dat was echt iets voor mijn vader.' Toch veranderde deze mening snel toen Bastiaan erachter kwam dat hij veel gevoel had voor fotografie. De jonge Heus ging al vanaf zijn zesde met zijn vader mee naar sportwedstrijden. Toen hij twintig jaar was, nam hij zelf ook vaker de camera in de hand. 'Mijn vader zei geregeld: "Pak een camera en ga aan de andere kant van het doel zitten. Stel dat de tegenpartij scoort, dan heb ik toch een foto." En zodoende ging ik aan de andere kant zitten en lette goed op. Hij stelde mijn camera in, dus daar hoefde ik niet naar te kijken.'

'Ik maakte veel foto's en na de wedstrijd ontwikkelde mijn vader de rolletjes. Hij leverde vaak vier foto's in bij de Volkskrant, daar fotografeerde hij namelijk voor. Hij gaf er drie van zichzelf en één of twee van mij. Dit vertelde hij niet aan de krant. Het grappige was dat de krant drie keer op rij mijn foto's uitkoos. Op maandagochtend zag ik dan mijn foto in de krant staan met het bijschrift "Foto: Hans Heus".' Na dit moment wist Bastiaan het zeker: 'Wat mijn vader kan, kan ik ook. Dat was het eerste wat toen in me op kwam', zegt hij lachend. 'Ik merkte dat ik toch wel gevoel had voor fotografie. Ik wilde eerst dus nooit fotograaf worden, maar toen de krant drie keer mijn foto's plaatste, werd ik aan het denken gezet.' Bastiaan rondde zijn opleiding tot sportinstructeur af en ging werken in een fitnessruimte in een hotel. Ook gaf hij les bij een atletiekvereniging. Op een gegeven moment werd de jonge Heus gebeld door sportverslaggever Theo Reitsma. Zijn zoon begon een honkbalblad en wilde graag Bastiaan als fotograaf. 'Toen Theo belde, nam mijn moeder op. Ze zei tegen hem dat ik het leuk vind om met mijn vader mee te gaan, maar dat ik geen interesse had om te fotograferen voor het blad. Maar mij leek het juist wel gaaf, dus ik heb hem teruggebeld en ik mocht meteen foto's maken. Ik moest bij een honkbalwedstrijd de pitcher fotograferen. Ik had helemaal geen goede foto, maar na afloop vroeg ik de pitcher of hij op een bijveld voor me wilde poseren. Hierdoor had ik gelukkig wel een goede foto die in het blad geplaatst werd. Vanaf dat moment is het balletje gaan rollen.'

Foto © Hans Heus

Bastiaan werd vaker benaderd voor opdrachten en hij kon geregeld opdrachten van zijn vader voor de Volkskrant overnemen. Hij besloot om te stoppen als sportinstructeur en begon voor zichzelf als fotograaf. Voor Hans kwam dit niet als verrassing, want hij had altijd al gedacht dat zijn zoon ook fotograaf zou worden. 'Bastiaan deed veel aan atletiek. Hij was junioren kampioen op de 800 meter en 1500 meter hardlopen en dat vond ik natuurlijk fantastisch. Hij zei altijd tegen mij dat hij graag sportinstructeur wilde worden, maar ik wist dat hij voor fotografie zou gaan. Uiteindelijk had ik gelijk. Toch vind ik het wel een beetje jammer, want ik had het leuk gevonden als hij atletiekcoach was geworden. Maar gelukkig is hij nu ook heel goed terecht gekomen', vertelt Hans trots.

Bekendheid

De carrière van Bastiaan kreeg pas echt een vliegende start toen hij het EK Voetbal 2000 in België en Nederland mocht fotograferen. Hij liep stage bij Het Parool, omdat ze geen plek hadden voor een freelance fotograaf, maar wel voor een stagiair. Deze kans greep Bastiaan meteen aan. 'Direct na mijn stage mocht ik het Europees Kampioenschap fotograferen. Dat was een erg mooi moment. Samen met mijn vader, die voor de Volkskrant foto's maakte, fotografeerde ik de wedstrijden. Veel Nederlandse sportfotografen kenden mij toen nog niet en keken me verbaasd aan met een gezicht van: Wat doet hij nou hier?' De naamsbekendheid van Bastiaan kwam snel toen hij een moment fotografeerde dat bijna geen andere fotograaf had gefotografeerd. 'Ronald de Boer werd in de allerlaatste minuut in het strafschopgebied aan zijn shirt getrokken en Nederland kreeg een penalty waardoor ze de wedstrijd wonnen. Bijna niemand had dit moment te pakken, omdat de bal ergens anders was. Toevallig had ik die foto wel en Het Parool plaatste die op de cover. Dat was een goede binnenkomer. Toen ik de dag erna de fotografen zag zeiden ze allemaal: "Zo, dat was een goede foto." Ineens wisten ze wie ik was', legt Bastiaan enthousiast uit.

Het mooiste van alles vond hij nog dat hij na afloop een bos bloemen van de redactie kreeg. 'Op het kaartje stond: Bedankt voor het geweldige EK. Dat was de enige keer dat ik een bos bloemen kreeg voor mijn foto's, dat was wel erg speciaal.' Hans moest iets meer moeite doen voor zijn carrière als sportfotograaf, maar hij gaf niet op en ging voor zijn doel: lid worden van de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten (NVF).

Foto © Hans Heus

'Rond 1970 ben ik begonnen als sportfotograaf. Ik wilde graag lid worden van de NVF, maar dat kon niet, omdat ik in hun ogen geen fotograaf was. Ik maakte mijn eigen perskaart en daarmee kwam ik bij sommige wedstrijden binnen. De foto's stuurde ik meteen naar allerlei kranten en de dag erna keek ik of ze erin stonden. Ik wilde een keer het Olympisch Stadion binnen in Amsterdam, maar bij de poort werd mijn perskaart verscheurd. Ik was zwaar beledigd, want diegene had ook kunnen zeggen dat mijn perskaart niet geldig was.' Hans liet zich niet uit het veld slaan, hij zette door en uiteindelijk bereikte hij zijn doel. Hij maakte een keer een foto van Nederlandse judoka Wim Ruska. Deze werd in Het Parool geplaatst, maar ook in het jaaroverzicht van de NVF. 'Dat vond ik zo raar. Ik mag geen lid worden, maar ze gebruiken wel een foto van mij. Ik heb me gemeld en ineens mocht ik wel lid worden. Ik kreeg een echte perskaart en ik kon naar grote wedstrijden. Toen begon het echte werk pas.' 

Gezonde strijd

Twee familieleden met dezelfde passie én met hetzelfde beroep, dat moet tot problemen leiden of toch niet? 'Af en toe hebben mijn vader en ik wel een gezonde strijd', zegt Bastiaan lachend. 'Je moet erop letten dat je niet al je ideeën weggeeft. Zo waren we bijvoorbeeld een keer bij een wielerwedstrijd. We liepen samen rond, mijn vader voor de Volkskrant en ik voor Het Parool. Ik moest ervoor zorgen dat ik niet dezelfde foto had als hem, want de Volkskrant komt eerder uit. Het Parool is namelijk een middagkrant, dus dan zou ik later zijn en dat wilde ik natuurlijk niet. Ik zag een mooi moment en wilde meteen zeggen: "Kijk daar, dat is nou mooi!" Maar ik moest mijn mond houden, want zo had ik het mooie moment en mijn vader niet. Zover ik weet is het nooit voorgekomen dat we hetzelfde moment fotografeerden.'

De twee fanatieke sportfotografen hebben misschien nog nooit hetzelfde moment gefotografeerd, maar toch ziet Hans veel terug van hem in de foto's van zijn zoon. 'Bastiaan heeft toen hij jonger was wel wat dingen opgepikt van mij. Ik vroeg altijd aan hem welke foto ik in zou inleveren bij de krant. Dus dan keek hij serieus naar mijn foto's en zei waarom hij vond dat ik een bepaalde foto wel of niet in moest leveren. Zo leerde hij op een andere manier naar foto's kijken. Daardoor heeft hij enkele dingen geleerd, zoals de compositie bepalen. Dat is iets wat ik in zijn foto's herken.' Bastiaan vult aan: 'Wij proberen ook allebei nét even dat andere te fotograferen. Mijn vader is daar altijd erg goed in, dat heb ik ook van hem geleerd, het anders kijken naar momenten. We proberen altijd iets bijzonders te doen en niet voor de standaard foto te gaan.' Ineens schieten er twee foto's bij Hans te binnen die hij erg op elkaar vindt lijken. 'Ik fotografeerde een keer atlete Nelli Cooman op het moment dat ze startte en Bastiaan heeft van atlete Dafne Schippers bijna dezelfde soort foto gemaakt. Beide foto's stonden laatst ook tegenover elkaar in de Volkskrant, dat is leuk om te zien. Ten eerste, omdat het niet zo vaak gebeurt dat vader en zoon zo dichtbij elkaar in de krant staan en ten tweede dat je de gelijkenissen goed in de foto kunt herkennen.' 

Foto © Bastiaan Heus 

Overeenkomsten

Naast dat vader en zoon hetzelfde beroep uitoefenen, hebben ze toch nog meer overeenkomsten. Zo won Hans in 1992 de Zilveren Camera met zijn foto van Ellen van Langen en Bastiaan won in 2012 de categorie Sport Serie met zijn foto's van de Mud Masters Obstacle Run. Ook heeft Hans tot 2005 een eigen sportrubriek genaamd 'De Rand van de Mat' gehad in de weekendeditie van de Volkskrant. Hij bepaalde welke sport aandacht kreeg en hij maakte daar de foto bij. Bastiaan heeft ook al een tijdje een eigen sportrubriek in de weekendeditie van het NRC Handelsblad, waarvoor hij zelf de sport mag bepalen die hij fotografeert. Daarnaast hebben ze allebei ook wel eens fouten gemaakt, zoals veel fotografen, maar daar hebben ze gelukkig van geleerd. Bastiaan: 'Ik had een tijdje Nike als opdrachtgever. Daar mocht ik veel leuke dingen voor doen. Ik kreeg de opdracht om de Braziliaanse voetballer Ronaldinho te fotograferen. Ik maakte veel foto's en leverde er ruim twintig in. Ik hoorde een hele tijd niets van hen, dus ik dacht dat het allemaal goed was. Ineens werd ik na een maand gebeld of ik meer foto's had, want ze wilden kijken of er misschien nog leuke bij zaten. Maar dat kon helaas niet. Ik had alle andere beelden gewist. Ik heb daarna nooit meer iets van ze gehoord. Erg jammer, want het was een leuke opdrachtgever.Het was een goed leermomentje, nu zet ik alles op een externe harde schijf en wis niets meer.'

Hans moet iets langer nadenken over zijn fouten, maar uiteindelijk herinnert hij zich ook een moment. 'Ik was bij het WK Atletiek 1991 in Tokio. Ik vroeg aan een verslaggever of er de dag erna iets interessant was. Hij zei: "Nee, morgen is er niets bijzonders." Ik ging die bewuste dag naar een training van een sumoworstelaar. Daar heb ik mooie foto's gemaakt. De volgende dag kwam ik weer in het atletiekstadion en mensen vroegen aan mij: "Heus, waar was je gisteren?" Nou bleek dat het oude verspringrecord van atleet Bob Beamon, dat hij tijdens de Olympische Spelen in 1968 vestigde, was verbroken door Mike Powell. Het record van Bob stond op 8,90m en Mike sprong 8,95m. Dát moment heb ik gemist. Een wereldrecord dat al meer dan twintig jaar stond werd die dag dus verbroken en ik was er niet bij. Ik baalde er heel erg van, maar ik kon er niets meer aan doen. Van zo'n moment kun je alleen maar leren', vertelt Hans toch nog een beetje teleurgesteld.

Foto © Hans Heus

Spectaculaire sportfoto

Na jaren evenementen, wedstrijden en sporters gefotografeerd te hebben, weten de twee ervaren sportfotografen als geen ander hoe je een spectaculaire sportfoto maakt. Volgens Bastiaan is het belangrijk dat je de sport snapt en dat je niet achter de bal aan moet rennen. 'Als je achter de bal aan rent, ben je overal te laat. Kies een positie langs de kant van het veld. Als je bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd fotografeert, vraag jezelf dan af: Wat is de mooiste kant? Heb ik mooie bomen als achtergrond of kijk ik uit op een parkeerplaats? Kies voor een schoon beeld. Dan is het wachten en kijken wat er gaat gebeuren. Het is daarbij handig als je de sport snapt, want anders weet je niet wat je kunt verwachten. Je moet in kunnen schatten wat er gaat gebeuren, zo kun je je al een beetje voorbereiden. Let ook bijvoorbeeld op de personen die het beste zijn en richt je daar op.' Hans voegt toe: 'Kijk veel naar bewegingen. Voor mij hoeft de bal niet in het net te hangen, want dat zien mensen wel op televisie. Het is mooier om iemand die schiet te fotograferen terwijl hij nog in de lucht hangt. Dat levert een krachtigere foto op dan een doelpunt. Sommige sportfotografen wachten echt alleen op een doelpunt, maar ik probeer vaak de speciale dingen eruit te halen. Als iemand bijvoorbeeld aan zijn broekje wordt getrokken of als mensen tegen elkaar op rennen. Laat iets zien wat de normale kijker niet ziet.'

De ene wedstrijd is de andere niet en daar moet je als fotograaf ook goed op letten weet Bastiaan. 'Atletiek is bijvoorbeeld heel anders dan voetbal. Je weet bij een atletiekwedstrijd ongeveer wat er gaat gebeuren. Het is dan wel belangrijk dat je kennis hebt van de sport, want zo kun je beter inschatten wie er gaat winnen, zodat je je daar op kunt richten. Bij een voetbalwedstrijd weet je niet wat er precies gaat gebeuren. Het staat niet vast wanneer iemand valt, schopt of schiet. Daarom moet je heel goed op blijven letten, zodat je geen moment mist. Je moet ook rekening houden met hoe belangrijk een wedstrijd is. Als Ajax bijvoorbeeld tegen Heracles Almelo voetbalt, kun je er bijna vanuit gaan dat Ajax wint. Dus dan hoef je geen foto van een doelpunt te hebben, maar kun je voor een actie gaan. Maar als Ajax tegen een grote buitenlandse club speelt, dan is een doelpunt en het juichen heel belangrijk. Iedere keer moet je jezelf afvragen wat je wilt fotograferen en focus je daar op.' Volgens Hans moet je altijd goed blijven zoeken en niet met andere mensen kletsen. 'Als je praat, is de kans groot dat je een moment mist. Concentreer je en ga op zoek naar de mooie momenten. Richt je niet op de standaard dingen, maar probeer ook eens iets anders. Als je bijvoorbeeld een polsstokhoogspringer fotografeert, kun je ook voordat hij over de lat springt de foto maken, zodat de stok nog bol staat. Of bij tafeltennissen knip je niet als hij tegen de bal slaat, maar als hij de bal omhoog gooit. Probeer eens minder voorspelbare keuzes te maken, dat levert een andere plaat op.'

Foto © Bastiaan Heus

Na zoveel tips, vergeten de twee enthousiastelingen bijna te zeggen wat er écht niet mag ontbreken aan een sportfoto. In koor zeggen ze: 'Emotie en actie!' Bastiaan gaat verder: 'Niet iedere foto hoeft beide te bevatten. Het ligt er ook aan welke sport je fotografeert. Als je bijvoorbeeld geweer schieten fotografeert, dan zijn actie en emotie lastig. Kies er dan voor om een artistieke foto te maken. Dit kun je ook bij andere sporten doen die wel emotie en actie bevatten. Probeer eens van een sport actie-, emotie-, en artistieke foto's te maken. Experimenteer, maar let op: varieer niet te snel, want dan is de kans groot dat je interessante momenten mist en dat is niet de bedoeling.'

Meer sportfotografietips van Heus & Heus 

• Stop niet voordat je het gevoel hebt dat je een goede foto hebt.
• Bereid je altijd goed voor. Zoek informatie op over de sport en de sporters.
• Als je bijvoorbeeld een atletiekwedstrijd fotografeert, is het belangrijk dat je op tijd aanwezig bent. Bepaal waar je gaat staan. Dit kun je doen door een aantal series te maken om te kijken waar je het beste en mooiste alles erop krijgt. Bij een 100m finale heb je maar tien seconden, dus je moet snel schakelen en een goede voorbereiding kan verrassingen voorkomen.
• Voor een goede sportfoto moet je veel wachten. Raak dus niet in paniek
• Fotografeer met volle lensopening, zodat je weinig scherptediepte hebt. Hierdoor springt de sporter er echt uit en leidt de achtergrond niet af.
• Probeer je sluitertijd niet onder de 1/500e seconde te zetten, anders krijg je beweging in je foto.
• Het is aan te raden om met twee camera's te fotograferen, bijvoorbeeld een camera met teleobjectief en de ander met groothoek. Ze kun je sneller reageren op spontane momenten.  

Foto © Bastiaan Heus

In de tas van Bastiaan Heus

• Canon EOS 5D Mark III
• Canon EF 50mm f/1.2L USM
• Canon EF 85mm f/1.8 USM
• Canon EF 135mm f/2L USM
• Canon EF 16-35mm f/2.8L II USM
• Canon Speedlite flitser 580 EX
• Bastiaan leent ook vaak de Canon EF  400mm f/2.8L IS II USM van zijn vader

In de tas van Hans Heus

• Canon EOS 6D
• Canon EF 400mm f/2.8L IS II USM
• Canon EF 24mm f/2.8 IS USM
• Canon EF 70-200mm f/2.8L IS USM
• Canon EF 100mm f/2.8L Macro IS USM
• Canon EF 40mm f/2.8 STM
• Canon EF 50mm f/1.4 USM
• Ook gebruikt Hans geregeld zijn GoPro camera in combinatie met zijn Hexacopter.

Meer lezen?

Dit interview komt uit DIGIFOTO 1.2015 en is geschreven door Joni Hendrix, fotografie door Hans Heus en Bastiaan Heus. Je kunt deze editie (of andere voorgaande nummers) los bestellen of een abonnement nemen en de komende edities van DIGIFOTO Pro in je brievenbus ontvangen.