Wat is ‘focus breathing’?

Wat is het?

De term betekent dat er kleine veranderingen zijn in de brandpuntsafstand van een objectief, dat optreedt wanneer de scherpte wordt verlegd van oneindig naar de minimale scherpstelafstand. Je draait de zoomring als het ware van het ene uiterste naar het andere. Als je dit doet terwijl je door de zoeker kijkt, zie je dat er vaak een kleine zoom plaatsvindt. Die kleine verandering heet focus breathing.

Is het erg?

In principe maakt focus breathing niet zoveel uit. Of je brandpuntsafstand nu in werkelijk 390 in plaats van de beloofde 400 is nauwelijks waarneembaar. Wel kun je verschil opmerken als je bijvoorbeeld een portret maakt met een primelens op een brandpuntsafstand van, zeg, 100 mm, en datzelfde doet met een zoomlens die je op 100 mm instelt. Het verschil in foto’s kan best aanzienlijk zijn, zodanig dat het zeker op het oog te merken is.

In deze video laat Matt Granger het verschil zien.

Wanneer je je camera voor video gebruikt, kun je dit zeker wel merken. Zeker wanneer je een onderwerp volgt en de scherpte tijdens het shot bijstelt. Ook kan het vervelend zijn wanneer je een foto wil focus stacken. Ook kun je bij lange lenzen, die in werkelijkheid minder ‘lang’ zijn, minder bokeh effect hebben. Bij portretten kun je de fijne, flatteuze compressie soms ook mislopen.

Hoe komt het?

De meeste objectieven worden gemaakt en in de markt gezet met een brandpuntsafstand die kloppend is bij de scherpte op oneindig. Bij een andere scherpstelafstand kan het afwijken, zowel bij dure objectieven als bij de gunstiger geprijsde varianten. Vaak wordt het niet in reviews opgenomen, dus zul je het zelf moeten testen.

Hoe werkt het dan precies? Tony Northrup laat het zien aan de hand van een oude, medium formaat camera.

Zoals de oude camera laat zien, bewegen lenselementen wanneer je de scherpte verlegd. Je ziet de lens naar voren komen. In hedendaagse objectieven gebeurt dit grotendeels in je objectief, internal focus, maar het basisprincipe is nog steeds hetzelfde. Zoals Northrup uitlegt, laten zowel een vergroting van brandpuntsafstand als een verlegging van de scherpte de lenselementen naar voren bewegen. In sommige gevallen kunnen deze elementen bij scherpte verlegging het gebied van de brandpuntsafstand ingaan, en er wat vanaf snoepen. De optische parameters van je objectief veranderen, doordat sommige elementen van plaats veranderen.

Oplossing

Northrup gebruikt tussenringen om het probleem op te lossen. In vele gevallen is er overigens helemaal geen probleem. Focus breathing is goed om je bewust van te zijn en in een enkel geval kan het storend werken. In een portret bijvoorbeeld, kan het net een randje van een gezicht halen dat onwenselijk is. Over het algemeen zul je weinig problemen ondervinden. Weet alleen dat de aangegeven brandpuntsafstand niet altijd de daadwerkelijke brandpuntsafstand is.