Van 28 naar 400mm in één seconde - Review NIKKOR Z 28-400mm f/4-8

12 juni, 2024 - 14:00

Door: Redactie DIGIFOTO Pro 635

Het ideale objectief om op vakantie mee rond te lopen en alles te fotograferen wat je tegenkomt, zou het werkelijk bestaan? Nikon heeft een in ieder geval een dappere poging gewaagd om dat ideaal te verwezenlijken. Is de poging geslaagd?

Tekst en fotografie: Dré de Man

De NIKKOR 28-400mm is de koning van de fullframe-zooms: 14,2 x zoom. Geen enkele concurrent heeft een dergelijk fullframe-objectief. Qua bereik is het dus compromisloos. Aan de andere kant is zo’n objectief natuurlijk een compromis op het gebied van de lichtsterkte. Nikon heeft verschillende alternatieven met een kleiner bereik en een grotere lichtsterkte. Laten we die alternatieven, die afhankelijk van je manier van fotograferen allemaal als reis- of vakantie-objectief dienst kunnen doen, eens naast elkaar zetten.

Allereerst is er de absolute tegenpool van dit objectief: de waarschijnlijk beste 50 mm op de markt, de 50mm f/1.2. Dan dé professionele standaardzoom, de 24-70mm f/2.8 S, de 24-120mm f/4 als handig alternatief en de 24-200mm als net iets kleinere reiszoom met iets meer groothoek.

Qua diameter verschillen al die objectieven nauwelijks van elkaar en qua lengte al evenmin: er zit 2,5 centimeter tussen het kleinste en het grootste objectief. De nieuwe Nikon reiszoom zit qua gewicht en diameter zelfs in het middenveld. In de praktijk zal het wat dat aangaat niet veel uitmaken welk van de objectieven je meeneemt.

Dan de ándere specificaties: de MTF’s. De 28-400 kan goed meekomen en valt vooral op doordat het contrast (de rode lijntjes) bij volle opening heel goed is. Je mag dus verwachten dat je bij volle opening scherpe opnamen maakt die pas bij extreem grote vergrotingen iets van onscherpte laten zien. Maar dan alleen in de hoeken (die vanaf 300mm meestal onbelangrijk zijn) en bij 28mm zouden die nog wel eens een stuk bij kunnen trekken bij diafragmeren. De specificaties zeggen dus dat het objectief een heel goede koop zou kunnen zijn, maar specificaties zeggen lang niet alles.

Praktijk

Als je het objectief uit de doos haalt, ben je toch nog verbaasd. Voor een standaardzoom met een iets groter bereik is hij normaal van afmetingen, maar voor een objectief dat tot 400mm reikt is het belachelijk klein. Op een Z8 is het een mooie combinatie, en op een lichtere camera zeker. Als je het objectief uitzoomt, wordt het flink langer, maar het evenwicht verandert niet in ongunstige zin. Het vrij geringe gewicht van het objectief lijkt ook goed uit te pakken voor de degelijkheid: er is geen zware voorste lensgroep die een belasting vormt voor de uitschuivende objectieftubus en de bijbehorende spiebanen (de bij reparatie duurste en de meest gevoelige onderdelen van een zoom). De zoomring draait heel soepel en gemakkelijk, negentig graden voor het hele bereik. Van 28 naar 400mm in één seconde. Misschien niet iets om iedere dag honderd keer te doen, maar het kán wel.

De lichtsterkte is vrij gebruikelijk tussen 28 en 105mm: hij daalt dan van f/4 tot f/6,3. Daarboven zit je al snel op f/8. In de praktijk heb je daar niet veel last van: dankzij het hoge contrast stelt het objectief goed en snel scherp en de stabilisatie werkt ook heel goed, officieel (CIPA) vijf stops en dat lijkt haalbaar. Belangrijk voor een objectief met een groot bereik: het bokeh is over het gehele bereik heel goed. Je moet in het algemeen wel verschil maken tussen bokeh en achtergrondonscherpte. Die laatste is uiteraard wel beperkt door de lichtsterkte. Belangrijker: het bekende euvel van veel standaard- en reiszooms dat de achtergrond veel te onrustig is, zien we hier niet terug.

Al met al voert dat ertoe dat je het objectief precies zo kunt gebruiken als je zou hopen. Je kunt er vrijwel alle foto’s mee maken die je op reis zoal maakt en die zien er allemaal heel goed uit: scherp en contrastrijk en toch ook rustig en beheerst, zeker niet amateuristisch. In de praktijk blijkt het objectief bijzonder harmonisch: bereik, gewicht, omvang en beeldoverdracht maken het mogelijk om van verbazingwekkend veel onderwerpen heel snel goede foto’s te maken. Het is daardoor niet alleen volgens de specificaties een vrijwel ideaal reisobjectief. Maar je zou het ook kunnen zien als een basisobjectief waaraan je dan nog één of meer lichtsterkere of groothoekigere objectieven toevoegt voor speciale opgaven en voorkeuren.

Maar is het echt scherp genoeg en helemaal wanneer Nikon in de toekomst camera’s zou gaan aanbieden met meer dan 45 megapixels?

LAB

Zooms met een zeer groot zoombereik vallen vaak op doordat ze in het groothoekbereik wat steekjes laten vallen in de hoeken en dan in de langste brandpuntsafstanden zelfs in het centrum tekortschieten. In het algemeen is ook het contrast wat te laag.

Bij dit objectief vind je dat soort tekortkomingen niet. Bij alle brandpuntsafstanden is het contrast van het objectief uitstekend, óók bij 400mm. De scherpte in het centrum maar ook ver daarbuiten is ook prima bij alle brandpuntsafstanden, dat is opmerkelijk. Vergeleken met de allerbeste Nikon-objectieven zijn er wel verschillen. Die betreffen dan meridionale structuren en dan vooral in de uiterste hoeken.

Maar: die vrij geringe onscherpte wordt niet veroorzaakt door astigmatisme of coma (vandaar ook het goede bokeh) maar vooral door hogere orde kleurfouten. Die valt echter vooral op bij gebruik van de Adobe-software. Bij de Nikon RAW-software zijn ze bij de kortere brandpuntsafstanden vrijwel afwezig. Met Nikon Studio NX krijg je bij 28mm bijna 30% meer resolutie in de uiterste hoeken: Adobe moet zijn huiswerk nog eens overdoen! Sowieso is de Nikon software beter in het corrigeren van kleurfouten en je krijgt er nog eens de mogelijkheid bij om ook axiale kleurfouten (dus kleurfouten in de onscherpte) te corrigeren. Overigens zien we datzelfde verschijnsel ook bij onder andere de AF-S NIKKOR 80-400mm f/4.5-5.6, zij het in mindere mate.

Verrassend is dat bij 160 megapixel (de Z 8 met pixel shift) er een groot voordeel te behalen valt. Zelfs de uiterste hoeken profiteren ervan en net daarbuiten is de scherpte bijna net zo goed als in het centrum. Wel moet je dan één stop diafragmeren: bij volle opening profiteren de uiterste hoeken nauwelijks van de extra megapixels.

Afhankelijk van de foto die je maakt en de software die je gebruikt zul je dus de indruk hebben dat het objectief gewoon behoorlijk goed - of misschien wel extreem goed is. Dat wil niet zeggen dat het foutloos is. Dure vaste teleobjectieven of zelfs de Nikon Z 180-600mm f/5.6-6.3 laten vooral in de hoeken bij volle opening duidelijk betere prestaties zien. Maar dat zijn zaken die je merkt bij een directe vergelijking, niet wanneer je foto’s maakt van alle onderwerpen die je zoal op reis tegenkomt. Een belangrijke rol speelt daarbij het feit dat bij 300 en 400mm de hoeken er zelden toe doen. In de praktijk zul je dus ook bij die brandpuntsafstanden vaak met volle opening kunnen werken omdat de prestaties in het centrum uitstekend zijn.

Het objectief heeft ook zeer weinig last van tegenlicht, mede dankzij de effectieve vierkante zonnekap. Het heeft geen Arneo of Nano Crystal coating, maar Nikons basis SIC-coating is al uitstekend, zeker wanneer er bij het ontwerp rekening mee gehouden wordt.

Bij 400mm is het objectief nog steeds instelbaar tot op 1,2 m en daarmee zijn al aardige semimacro-opnamen mogelijk. Bij 28mm is het 0,2 m.

Conclusie

Dit objectief is in twee aspecten uniek. Het eerste aspect is overduidelijk: het biedt voor fullframe een unieke bereik met 14,3 x zoom. Mede doordat sommige Nikon fullframe-camera’s nauwelijks groter zijn dan APS-C-camera’s, is dat belangrijk. Maar het tweede aspect is dat het een objectief is zonder de typische zwakheden van het grote zoombereik. Een ideaal reisobjectief dus, dat zeker wanneer je het aanvult met een of twee lichtsterkere objectieven zelfs een prima basisuitrusting vormt.