Pieter Clicteur: de televisie als dooddoener voor creatieve geesten

Pieter Clicteur ging in 2005 op wereldreis samen met zijn vrouw. Tijdens deze reis, die maar liefst veertien maanden duurde, kreeg hij het fotografie virus te pakken en besloot hij bij thuiskomst meteen stappen te ondernemen. Hij volgde een driejarige opleiding tot fotograaf. In zijn tweede jaar startte hij parttime en bouwde rustig verder tot hij tien jaar geleden de stap zette om fulltime fotograaf te worden. Als zelfstandig fotograaf volgde hij nog diverse workshops, masterclasses en bijscholingen. Hij vertelt: ‘Ik ben ervan overtuigd dat, naast het zoeken naar je eigen weg, je ook een stevige dosis kennis en ervaring kunt opdoen met het volgen van workshops en masterclasses. De uitdaging is natuurlijk om opleidingen eruit te pikken waar je echt nieuwe dingen kunt leren. Na verloop van tijd scherp je je eigen kennis aan en wordt het soms zoeken naar goede trainingen. Toch probeer ik nog steeds geregeld nieuwe dingen mee te pakken.’

‘Initieel was mijn plan om natuurfotograaf te worden,’ geeft pieter toe. ‘Ik zag echter al snel in dat dit niet evident zou worden. Je bent heel veel weg van huis en moet concurreren met een leger hobbyfotografen die het geld niet nodig hebben. Commercieel niet de beste zet, leek me.’ Natuurfotografie blijft weliswaar een tak van fotografie die hem enorm aanspreekt, maar de fotograaf koos er bewust voor om het niet commercieel uit te diepen. ‘Nu kan ik mezelf helemaal verliezen in een creatieve portretsessie. Er zijn van die momenten waarop je bij het afdrukken al weet dat je een prima foto hebt gemaakt.’ zegt Pieter. ‘Je bouwt op, smeedt een band met je model en plotseling voel je het; dat is hem! Als je dan achteraf je selectie maakt, is het ook negen van de tien keer de foto die er als favoriet uit komt. Ook mijn conceptuele portretten liggen in die lijn. Ik moet het voelen; het concept, het model, de locatie. Als alles op zijn plek valt, dan kan ik daar echt kippenvel van krijgen.’ 

Werkwijze

Pieter maakt in zijn werkwijze een duidelijk onderscheid tussen vrij werk en werk in opdracht. ‘Als ik een opdracht krijg, dan voer ik uit wat de klant wil - binnen de perken van het esthetische. Wanneer ik vrij werk maak, dan zijn er geen compromissen.’ De conceptuele portretten van Pieter starten altijd vanuit een basis-idee. De inspiratie kan vanuit verschillende hoeken komen. ‘Som hoor ik muziek waarbij ik een gevoel krijg, soms is het een frustratie en soms een parodie.’ Pieter heeft er zijn gewoonte van gemaakt om concepten op te schrijven en kijkt dan wat haalbaar is. ‘Er zijn nu eenmaal concepten die niet uit te werken zijn of die bij uitwerking helemaal niet zo interessant blijken dan aanvankelijk gedacht.’

Na het kiezen voor een concept, start de echte voorbereiding. Pieter werkt uit wat hij nodig heeft, waar hij de foto zal maken, welk type model hij nodig heeft en hoe hij zijn licht zal plaatsen. ‘Het hele plaatje moet passen. Soms maak ik de foto in de studio en bouw ik alles in Photoshop om, soms wordt het beeld gemaakt op locatie zodat direct alles matcht. In dat laatste geval moet ik ook een geschikte locatie vinden, want die draagt absoluut bij aan het hele concept.’ Uiteraard zit de nabewerking ook mee in die lijn. De foto moet worden afgewerkt in de sfeer van het concept. ‘Als het wat kil en afstandelijk moet zijn, dan maak je er geen warme of gezellige foto van, maar kies je eerder voor een blauwe sfeer. Het belangrijkste voor mij is dat er emotie uit de foto komt en dat het niet statisch is. 

Dé foto

In de foto van Pieter zien we een man die wat weggezakt in de bank naar de televisie zit te staren. De beeldbuis en de man zijn verbonden met een infuus waarmee wordt getoond dat de televisie zijn creativiteit leeg zuigt. Pieter vertelt over zijn concept: ‘‘Ik zie in mijn omgeving geregeld mensen die heel creatief zijn maar er niets mee doen. Creatievelingen die overlopen van talent maar hun vrije tijd voor hun televisie spenderen. Hoe langer ze dat doen, hoe meer die creativiteit afneemt waardoor de drive om te creëren als het ware uit hun ziel wordt gezogen. Zonde, vind ik dat. Dat wilde ik in beeld brengen.’

Pieter ging op zoek naar een model dat er wat “papzakkerig” bij zou zitten en een ongeïnteresseerde indruk kon tonen. ‘Een vriend van me was meteen bereid mee te werken en deed dat voortreffelijk!’ Daarnaast ging Pieter op zoek naar de attributen; een oude televisie, een infuus met standaard, wat rommel om rond te strooien, niet per se attributen die iemand standaard in huis heeft, maar wat rondvragen op social media bracht hem verder. Als laatste moest er een locatie geregeld worden. ‘De Abdijhoeve in mijn woonplaats Oudenburg stond al een tijdje leeg en wordt momenteel gerenoveerd. Ik had er al een aantal beelden gemaakt in een reeks waar ik mee bezig ben en wist dus dat de ruimte beschikbaar was. De beheerders waren zo vriendelijk om me de sleutel te lenen, waardoor ik rustig aan de slag kon.’

Qua belichting zie je een combinatie van diverse elementen die niet tegelijk in één beeld kunnen bestaan. De foto is dan ook opgebouwd uit verschillende foto's. Pieter legt uit: ‘Allereerst is er het omgevingslicht. Ik heb een camera op statief gezet en zo gefotografeerd dat het licht van buiten mooi gebalanceerd uitkomt met het licht dat binnen aanwezig is. Daarna plaatste ik een aantal flitsers om mijn model mooi uit te lichten. Tenslotte plaatste ik een reportageflitser in de televisie om licht uit het apparaat te laten komen.’ Door deze foto’s los te maken, kon Pieter achteraf kiezen welke elementen hij overhield en welke hij liet vallen. ‘Ook de rommel die overal ligt is gradueel opgebouwd. Ik maakte daarvoor verschillende beelden, zodat ik achteraf kon kiezen hoeveel rommel ik zou laten liggen. Per laag kon ik bepalen wat ik overhield. Om die reden heb ik ook mijn eerste beelden zonder de rommel gemaakt, zodoende had ik voldoende achtergrond om op verder te werken.’

Lens op de Mens festival

‘Ik vind dat alles in de foto op zijn plaats valt. Qua sfeer zit hij goed in elkaar, het verhaal is duidelijk en de hele setting klopt. Vooral de nonchalance waarmee het model in de zetel zit, vind ik geslaagd.’ Deze tevredenheid deed Pieter besluiten om de foto in te sturen naar het tweejaarlijkse fotofestival Lens op de Mens. Voorgaande edities stuurde Pieter ook zijn foto’s in en tijdens de vorige editie kreeg hij een eervolle vermelding voor een portret van Matthias Schoenaerts. Dat motiveerde om het dit jaar nog eens te proberen. ‘Los van de wedstrijd die is gekoppeld aan het festival, vind ik het een eer om te mogen tentoonstellen op festivals.’ De beelden staan tijdens het festival in de straten van Overpelt en trekken een groot publiek. In totaal werden er een kleine duizend beelden geselecteerd van meer dan driehonderd fotografen.  ‘De jury koos mijn foto uit als meest creatieve foto, wat toch een mooie opsteker is, vooral als ik zie wie er in de jury zit. Dat zijn geen kleine namen.’

Toekomst

Voor een zelfstandig fotograaf is het behalen van een award op een fotofestival een leuke manier om jezelf nog beter in de markt te plaatsen. ‘Fotografie is en blijft mijn absolute passie, dus ik wil er nog zo lang mogelijk mee doorgaan,’ vertelt Pieter enthousiast. ‘Ik wil creatief verder werken, maar ook voldoende opdrachten krijgen om de zaak draaiende te houden. Ik ben bezig met het maken van een nieuwe studio, waar ik dit jaar nog in hoop te werken.’ De fotograaf zit niet stil en bracht ondertussen al drie boeken uit en de vierde begint alweer te kriebelen. ‘Daarnaast heb ik nog zat ideëen in de kast liggen die schreeuwen om uitgevoerd te worden. De ene zal het halen, de andere vliegt terug de kast in en nog weer anderen gaan de prullenbak, maar ik blijf er mee door gaan.’

Bekijk meer werk via pieterclicteur.be

Dit artikel werd geschreven door Christel de Wolff en gepubliceerd in DIGIFOTO 3.2021