Leren met Wilmar: Is de waarde van fotografie onschatbaar of prima in te schatten?

 

“Leren met Wilmar” is een vast item waarin fotograaf Wilmar Dik ingaat op het ondernemerschap als fotograaf. Wilmar is sinds 2008 beroepsfotograaf en woont in Den Haag. Hij schrijft regelmatig over fotografie, is bij de NVJ (Vereniging voor Journalisten) vertegenwoordiger beleidsteam werkvoorwaarden namens ledengroep NVF/Beeldmakers en is actief DuPho lid.

WIE IS WILMAR DIK? 

Wilmar Dik is beroepsfotograaf en cameraman. Zijn specialisatie is voornamelijk bedrijfsfotografie, portretfotografie en film. Je kan zijn bedrijfsfotografie bekijken op reclamebeeld.nl . Zijn portretfoto’s staan op Mensen.photo en zijn portfolio staat op WilmarDik.nl . Voor bedrijfsfilms waar Wilmar een deel van het camerawerk doet kun je kijken op tasfilms.nl 

Heb je een vraag aan Wilmar Dik dan kun je die voor toekomstige edities insturen via:

redactie@clipboardmedia.nl 

 

Tekst: Wilmar Dik

We weten allemaal dat beeld waardevol is, maar die waarde is vaak moeilijk te grijpen. Meestal wordt de waarde van beeld benaderd vanuit het perspectief van de gebruiker. Recent las ik een artikel over een mediabedrijf dat de essentie van fotografie benadrukte en hoe cruciaal beeld voor hen is. Volgens de redactiechef zijn beelden van groot belang. Wat echter niet vermeld werd in dat artikel was dat dit bedrijf de fotografen waar ze mee samenwerken tientjes per foto biedt. Een onschatbare waarde heeft vaak toch gewoon een waarde die in euro’s is uit te drukken.

Waarde van beeld is voor iedereen anders

Elke fotograaf, van amateur tot beroepsfotograaf heeft wel eens het gevoel dat de waarde van je foto’s voor andere partijen anders is. Frustratie kan een gevolg zijn. Best logisch als je na een hoop energie en 3 uur tijd met je dure apparatuur foto’s hebt gemaakt en een uitgever wil daar dan zo goed als niets voor betalen. Als beroepsfotograaf leer je hiermee om gaan. Idealiter kiezen opdrachtgevers bewust voor jou omdat zij de waarde van je dienst zien zoals jij die zelf ook ziet. Die waarde uit zich in de vergoeding die je voor je diensten ontvangt. Voor de duidelijkheid: die waarde is in euro's. Ik heb het niet over de waarde van je naam onder een foto, de complimentjes of de exposure van een publicatie. Dat is een leuke bijkomstigheid, maar daar kun je geen boodschappen van doen.

Waarde wordt normaal in valuta uitgedrukt

Iedereen zal het met mij eens zijn dat fotografie veel waarde heeft. Maar die waarde en hoe die tot uiting komt verschilt behoorlijk. Sommige partijen praten liever niet over een financiële waarde. Foto’s zijn voor hun gewoon superbelangrijk en van grote waarde. Zelfs een uitgever die maar een paar tientjes voor een nieuwsfoto betaald of 3 euro voor een stockfoto zal vinden dat fotografie van groot belang is. Artistieke waarde wordt door lang niet iedereen uitgedrukt in geld. Alleen hebben we in deze wereld wel afgesproken dat we alles van waarde met geld afrekenen.

De waarde van fotografie voor de fotograaf: complimentjes of Euro’s?

Er zijn organisaties die graag benadrukken hoe essentieel en waardevol fotografie is. Misschien doen ze dat om fotografen te motiveren? Helaas vertaalt die waarde zich vaak in vergoedingen die variëren tussen de 20 en 65 euro per foto. Als beroepsfotograaf is het niet mogelijk om van dat soort bedragen te leven.

Hoewel uitgevers weten dat foto's belangrijk zijn, betalen ze er vaak weinig voor. Er is altijd wel iemand die na een paar uur werken een foto wil verkopen voor 25 euro. Die maker verkoopt dan niet zozeer voor de opbrengsten, maar misschien wel voor de naamsvermelding of exposure. Dat is ook iets waard, zeker voor iemand die niet vaak zijn eigen werk in publicaties ziet. Maar voor de wat meer ervaren fotograaf is het niet meer dan normaal dat je naam bij je foto staat en dat je foto’s gepubliceerd worden is het hele doel van je werk.

Meerwaarde van je dienst als fotograaf

Als beroepsfotograaf lever je een dienst die waardevol is omdat je een beeldexpert bent. Daarom ben je in staat om foto’s te maken waar je opdrachtgever of maatschappij behoefte aan heeft. Jij voegt waarde toe aan je werk. Dan kun je denken aan je werk- en levenservaring, je kennis, ervaring met fotografie, creativiteit en manier van communiceren. Door al die vaardigheden maak jij je foto’s zoals jij die maakt. Geen andere fotograaf zou in dezelfde situatie dezelfde foto’s maken. 

Kans op meerwaarde creatie door de opdrachtgever

Als je mooie foto’s levert aan een opdrachtgever, kunnen ze daarmee waarde creëren. Jouw foto’s kunnen hun producten, diensten, websites en marketingcampagnes krachtiger maken. Daarom zou je als fotograaf een eerlijk tarief moeten vragen en krijgen. Maar door het grote aanbod aan fotografie diensten, bepalen opdrachtgevers soms de vergoeding. Dan krijg je een take-it-or-leave-it aanbod. Zou het belang van de meest ideale foto’s dan toch niet zo groot zijn?

Soms begrijpen opdrachtgevers de kans om meerwaarde met jouw foto’s te creëren niet volledig. Het zou dan kunnen dat ze proberen te besparen op beeldmateriaal. Want als ze zelf vinden dat er weinig meerwaarde wordt gecreëerd, dan zijn ze misschien ook van mening dat het niet erg is om weinig te betalen. Of je nu voor een start-up, een afdeling met een klein budget, of een NGO werkt, dit zou weinig of geen invloed moeten hebben op jouw tarief. Ook start-ups en NGO’s kunnen veel waarde halen uit foto’s. Je werk in opdracht moet altijd worden betaald, ongeacht wat er uiteindelijk mee gedaan wordt.

Een klein budget?

Budgetten worden door mensen vastgesteld, en dat gebeurt vaak op basis van de waarde die het voor hen heeft. Als iets veel waarde heeft en het echt belangrijk is dan kan het vast ook omgedraaid worden. Dus budgetten bepalen op basis van jouw tarieven. Als er ergens een budget voor fotografie is vastgesteld en dat budget is laag dan wordt de fotografie door die partij ook op die waarde ingeschat. Bij een lage waarde beoordeling is de kans dat jij normaal voor je dienst betaald krijgt niet al te groot. Je zelf uitgerekende tarief voor je dienst is je kostprijs. Ga je daar onder werken dan heb je na een tijdje een financieel probleem.

Budget ≠ tarief?

Staat er bij een aanvraag al een budget? Dan is de kans aanwezig dat je er niet uitkomt. Want als freelancer bepaal je zelf je tarieven. “Nee” verkopen als het budget niet gelijk is aan je tarief is heel normaal. Maar binnen de fotografie lang niet altijd de standaard. Als mensen je benaderen dan hebben ze het idee dat er een mogelijke match is. Als het goed is dan is die match gebaseerd op de kwaliteit van je dienstverlening en in veel mindere mate je tarief. Daarom is het lang niet altijd nodig om je tarief op je website te zetten. Maar daarover meer in mijn vorige artikel “Wat zijn goede fotografie tarieven en moeten die op je website of niet?”. Dat artikel kan je lezen op Digifotopro.nl 

De subtiele signalen die kunnen wijzen op waarde verschillen

Als ik een aanvraag voor fotografie krijg dan doe ik mijn uiterste best om die opdracht ook echt te krijgen. Maar er zijn uitzonderingen. Als een aanvraag begint met “wij zouden graag wat fotootjes en een filmpje willen ” of “wij denken dat je in totaal een uurtje of 6 bezig bent” dan ben ik wat voorzichtiger. Een dienst omschrijven met verkleinwoordjes is meestal geen goed teken. En waarom geeft een partij mij een ureninschatting? Moet dat niet andersom zijn?

Waar ligt de waarde voor een fotograaf? 

Beeld heeft waarde als er vraag naar is. Als die vraag bestaat voorafgaand aan de creatie dan hebben foto’s meestal meer waarde. Je hebt alleen kans op normaal betaald werk als de waarde die een opdrachtgever je dienst toekent hetzelfde is als de waarde die jij aan je dienst geeft. Sommige partijen zeggen veel waarde toe te kennen aan foto’s. Helaas doelen ze daarmee lang niet altijd op de financiële waarde die in verhouding staat tot de tijd die het je gekost heeft om iets te maken. 

Waarde van stockbeelden

Beelden aanbieden aan partijen zonder dat die een vraag naar die beelden hebben is niet handig. Als je überhaupt al beelden kan leveren zonder behoefte heeft het vaak gevolgen voor je tarieven. Ga maar na bij jezelf. Als je een dienst niet nodig hebt ben je ook niet bereidt om daar normaal voor te betalen. 

Een goed voorbeeld van lage waarde van foto’s is stockfotografie. Stockfoto’s worden verkocht voor lage bedragen. Dat is een gevolg van de populariteit van fotografie en het grote aantal stockbureaus dat al decennialang hard met elkaar concurreert. De productie van stockfoto’s ligt meestal bij mensen die foto’s maken zonder dat ze daar financieel van afhankelijk zijn. Want stockbureaus betalen fotografen niet voor de tijd die ze steken in het maken, keyworden en uploaden van foto’s. Je ontvangt alleen een klein percentage van verkochte foto’s, en daar kan je als fotograaf niet al te veel mee. Ik lees wel eens succesverhalen van stockbureaus. Maar het echte verhaal met een connectie tussen de tijd dat iets kost om te maken en de opbrengsten zal niet gegeven worden. 

De waarde van een fotowedstrijd

Deelnemers aan een fotowedstrijd steken veel tijd en geld in het maken van mooie foto’s. Vervolgens geven de makers hun werk (en de gebruiksrechten) als cadeau weg. Wedstrijdorganisatoren kunnen met die beelden hun merk promoten en veel meerwaarde creëren. Dan kun je denken aan scheurkalenders, exposities, ansichtkaarten, foto’s voor marketing doeleinden, websites, aandacht op social media enzovoort. Door mee te doen aan een fotowedstrijd geef je de potentiële waarde van je foto weg in ruil voor de kans op een complimentje of erkenning. Mensen die foto’s bekijken van een wedstijd zullen uiteindelijk alleen de naam van de wedstrijd onthouden, en niet de naam van de maker.

Waarde van gratis

Bij iets wat gratis is (of bijzonder goedkoop zoals stockfoto’s) denk je minder goed na over de echte waarde. Als je iets voor heel weinig doet dan ben jij in het hoofd van die opdrachtgever die goedkope fotograaf en van dat label kom je niet snel af. Want je dienst is als goedkoop beoordeeld. Ga jij de volgende keer wel een normaal bedrag vragen? Dan is de kans redelijk aanwezig dat ze op zoek gaan naar een ander die het dan ook weer gratis gaat doen. Vraagt een partij jou om vrijwilligerswerk als fotograaf? “Nee” is ook een antwoord.

Meer waarde richting fotografen?

In een onbeschermde markt als fotografie is het moeilijk om een goed inkomen uit fotografie te halen. Maar het is mogelijk. In ben inmiddels 16 jaar freelance beroepsfotograaf en verdien alleen geld met fotografie en camerawerk. Mijn werk bij andere partijen zoals het NVJ en al mijn schrijfwerk is onbezoldigd. 

Als freelancefotograaf is het belangrijk dat je alleen werkt voor jezelf berekende tarieven. Dat is niet altijd makkelijk. Heb je nooit goed je eigen tarief berekend? Doe het een keer! Want je tarief is je eigen kostprijs. Ga je voor bedragen werken die daar onder liggen dan zal er van jouw kant geld bij moeten. Je maakt het voor jezelf (en andere fotografen) dan heel moeilijk om van fotografie rond te komen.

Oplossingen? Bespreek tarieven met fotografen onderling

Wist je dat je overleg mag hebben over je tarieven met andere fotografen? Bespreek samen met fotografen die voor eenzelfde opdrachtgever werken of bijvoorbeeld in dezelfde regio wonen wat gezonde fotografie tarieven zijn. Op de website van Autoriteit Consument & Markt staat het volgende: ‘U bent met een klein aantal zzp’ers of u heeft samen een klein marktaandeel

U mag als zzp’ers altijd elke afspraak met elkaar maken in deze situaties:

• U maakt een afspraak met maximaal 8 zzp’ers. En uw gezamenlijke jaaromzet is niet hoger dan 1,1 miljoen euro.
• Het marktaandeel van de zzp’ers bij elkaar is in Nederland maximaal 10%. En uw afspraak heeft geen invloed op de handel tussen landen in de Europese Unie.

Vooral dat tweede punt is interessant. Als je dus alle fotografen benaderd in je eigen omgeving/stad dan kun je daar onderling prima goede prijsafspraken mee maken zolang jullie niet meer dan 10% van alle fotografen in Nederland zijn. In 2023 had de kvk 42.436 inschrijvingen als fotograaf. Dus je mag in theorie met maximaal 4243 fotografen afspraken maken over gezonde tarieven die je aan klanten gaat berekenen.

Fair Practice en Pay

Misschien had je er al eens iets over gehoord. FairPACCT is een initiatief van Platform ACCT dat zich richt op het verbeteren van de werkomstandigheden van freelancers in de culturele en creatieve sectoren. En dat voor diverse beroepen die vaak als freelancer worden ingehuurd zoals ontwerpers, fotografen, musici enz. Op uitnodiging van DuPho ben ik aangeschoven aan de Ketentafel Fotografie. Die kan bijdragen aan betere vergoedingen, contracten en arbeidsomstandigheden. En dat met partijen die een basisinfrastructuur subsidie (bis) van de overheid ontvangen. Dan gaat het dus om veel musea, tentoonstellingen, concertgebouwen, culturele instellingen enz. Al deze bis instellingen moeten zich vanaf 2025 aan de Fair Practice Code houden. Werk jij -deels- in de culturele sector houdt dit dan in de gaten. We zijn nu nog in overleg en hopelijk zijn er over een paar maanden goede afspraken gemaakt. Meer hierover: fairpacct.nl/ketentafel-fotografie/ 

De toekomst van fotografie en de waarde van beeld ligt deels in onze eigen handen. Door onze stem te laten horen en te blijven streven naar een eerlijke beloning voor ons werk, kunnen we een positieve verandering teweegbrengen. Want fotografie heeft veel waarde. Het is aan ons als fotografen om te zorgen dat die waarde ook een goede financiële waardering is voor het werk wat wij leveren. Veel plezier met fotografie en ondernemen!