Review Z-Nikkor 50mm f/1.2 S: De ‘Noct’ voor de rest van ons?
De conclusie lijkt me duidelijk: de Noct was niet alleen bedoeld als paradepaardje om te bewijzen wat er met de nieuwe vatting allemaal mogelijk was, maar ook een researchproject. Zo’n f/0.95 dwingt ontwikkelaars om bijzondere oplossingen te bedenken, en die kun uiteindelijk ook weer toepassen bij andere objectieven. Dat is niet zo’n gek idee. Zo is het eerder gegaan met ED-glas, met asferische elementen en met de Nano-coating.
Was dat nodig voor een f/1.2? Nee, op zich niet want Nikon maakte al 64 jaar geleden een 50mm die zelfs een fractie lichtsterker was, de 50mm f/1.1 voor de meetzoekercamera’s en 55 jaar later een 55mm f/1.2 voor reflexcamera’s. Vanaf maart 1978 was er ook een 50mm f/1.2. En dan was er natuurlijk de Noct-Nikkor 58mm f/1.4 uit 1977, die we niet mogen verwarren met Nikkor Z 58mm f/0.95 S Noct.
Sinds Nikon de F-vatting voor AF gebruikte, was een lichtsterkte van f/1.2 echter niet meer haalbaar: de elektronische contacten zaten in de weg. Alleen al om die reden is de Z-vatting een uitkomst. f/1.2 is wat f/1.4 was: de nieuwe standaardlichtsterkte voor zeer lichtsterke objectieven. Maar zoals we weten is de Z-vatting meer dan dat; het is de vatting die de meeste mogelijkheden biedt voor lensontwerpers van alle vattingen voor spiegelloze camera’s.
Zelfs Z-objectieven met een vrij geringe lichtsterkte, gebruiken de mogelijkheden van de nieuwe vatting ten volle. Dat betekent dat het laatste element helemaal aan het einde zit van de vatting.
Kijk je naar deze f/1.2, dan zie je dat niet alleen dat de afstand tot de sensor minimaal is, maar hij gebruikt ook vrijwel de volle breedte van de vatting. Dat heeft hij met de f/0.95 gemeen. Maar er zijn heel veel meer overeenkomsten. Aan het begin zien we een vrij symmetrische groep die concaaf is. Dat is een retrofocusgroep, die ervoor zorgt dat een deel van het objectief op een grotere afstand van de sensor staat. Die gaat geleidelijk over in een Gauss-constructie waarna nog een soort telecentrische groep volgt, die ervoor zorgt dat de laatste lichtstralen mooi parallel op de sensor vallen, zonder problemen in de hoeken. Wat ook opvalt is dat de beide objectieven nauwelijks lijken op het patent van een 55 mm f/0.9 van Nikon – en op de 50mm 1.2 van Canon, die weer wel op het patent lijkt. Goed dat zal toeval zijn, maar het moge duidelijk zijn dat Nikon een eigen weg is gegaan.
De retrofocusconstructie verklaart ook voor een belangrijk deel de grootte van het objectief: daardoor zijn de frontlenzen maar liefst anderhalf keer zo groot als zonder deze constructie (circa, 62mm in plaats van 42mm). De filtermaat van de nieuwe 50mm f/1.2 is dan ook 82mm terwijl die van de oude 52mm is. Uiteraard maakt deze het objectief ook langer, dat is zelfs de belangrijkste reden waarom deze gebruikt is, want zo krijgt het ontwerp de ruimte voor extra corrigerende elementen. In totaal zijn het er zeventien, evenveel als de Z Nikkor Noct en bijna het dubbele van het aantal van de 58mm f/1.4G voor de F-vatting. Het gewicht van de Z Nikkor Noct is maar liefst 2000 gram, en hij meet 102 x 153mm. Deze f/1.2 is 1090 gram en meet 89,5 x 150mm.
Ik deed een paar snelle LAB-tests en zag meteen dat het objectief heel erg goed was. Ik was weliswaar onder de indruk, toch niet heel erg verbaasd. Pas toen ik een portret maakte van mijn 94-jarige moeder kreeg ik echt een idee van de bijzondere eigenschapen van het objectief. Het licht viel ineens precies goed en dankzij de autofocus kon snel een serie portetten maken, bij volle opening. Later maakte ik een serie opnamen, alweer met volle opening, bij nacht. Mooie test voor de scherpstelling van de Z 7II. Voor de aardigheid maakte ik ook een foto van het stadhuis van Maastricht, ook bij volle opening. Dat doe je normaal natuurlijk nooit, je wil dat alle steentjes scherp zijn en geen enkel standaardobjectief beeldt ook de hoeken echt scherp af bij volle opening. Maar deze 50mm wel. De 47 megapixels van de Z 7II lieten geen enkele onscherpte zien. In het LAB zie je wel dat het objectief nog minimaal verbeterde bij diafragmeren, maar in de praktijk zie je het niet. Dat zal ook verband houden met het feit dat het op grote afstand nog net wat beter is. Dit objectief zette alle ideeën over objectieven en diafragmeren op zijn kop.
‘Toen ik de opbouw van de 50mm f/1.2 voor het eerst zag, dacht ik dat iemand bij Nikon een foutje gemaakt had’
LAB
In het LAB zien we inderdaad heel veel terug van de Noct. De scherpte in het centrum bij volle opening is meteen al op het niveau van die van andere objectieven bij veel kleinere diafragma’s. Contrast en microcontrast zijn ook meteen optimaal tot aan de randen. In de hoeken neemt het nog iets toe, maar dat verschil is klein; het zal bij de meeste onderwerp niet zichtbaar zijn. Verder zien we geen astigmatisme, geringe vertekening, vrijwel geen laterale chromatische aberratie en voor de lichtsterkte weinig axiale chromatische aberratie.
Het bokeh is bij volle opening voorbeeldig, nog net iets mooier dan de 58mm f/1.4 G die al exemplarisch was. Ook het verloop op het scherptevlak is heel goed. Bij diafragmeren wint de 58mm f/1.4 G echter, hier is bij diafragmeren wel heel minimale wat onrust te zien is. De interne scherpstelling is zo geconfigureerd dat er geen focus breathing optreedt; het beeld blijft dus even groot bij het scherpstellen, wat fijn is voor video. Het objectief stelt heel snel scherp.
‘Geen enkel standaardobjectief beeldt ook de hoeken echt scherp af bij volle opening, maar deze 50mm wel’
Conclusie
Er waren voorheen ook al heel goede 50mm-objectieven, maar dit objectief is het eerste dat een praktische grens bereikt. De vraag hoeveel Noct er in dit objectief zit is daarmee ook beantwoord: bijna alle baanbrekende ideeën van de Noct zijn hier overgenomen. Het maakt ons bijzonder nieuwsgierig naar de volgende f/1.2-objectieven van Nikon.
Beoordeling Nikon Nikkor 50mm f/1.2 S
Beeldkwaliteit 9,5
Bediening 9
Behuizing 9
Prijs/kwaliteit 8
Specificaties Nikon Nikkor 50mm f/1.2 S
- Adviesprijs € 2.499,-
- Brandpuntsafstand: 50mm
- Maximaal diafragma: f/1.2
- Minimaal diafragma: f/22
- Diafragmabladen: 9
- Lenselementen/groepen: 17/15 (2 ED, 3 asferisch)
- Minimale scherpstelafstand: 45 cm vanaf sensor
- Filtermaat: 82mm
- Gewicht: 1,09 kg
- Info: nikon.nl
DIGIFOTO Pro Ambassadeur Kevin Vervoort is ook aan de slag gegaan met de Nikon Z 50mm f/1.2 S. Hij maakte er prachtige beelden mee. Benieuwd? Je leest het in DIGIFOTO Pro 3.2021. Digitaal of gedrukt.
Lees meer
