Leren met Wilmar: Geld verdienen met stockfotografie?

Eigenlijk zou de vraag niet moeten zijn of je geld kan verdienen met stockfotografie, maar of je een redelijk bedrag uit stockfotografie kan halen. En daarbij moet je dus ook rekening houden of dat bedrag in verhouding staat tot de tijd die je er insteekt. Als je alleen de titel leest zou je bijna denken dat je normaal geld kan verdienen met stockfotografie. Dat je uren die je werkt worden afgerekend voor een bedrag wat overeenkomt met een redelijk bedrag per uur. Die tijden zijn helaas al lang voorbij. 

Maar geld verdienen met stockfotografie kan zeker! Net als dat je geld kan verdienen met vrijwilligerswerk. Want dan kun je vast wat kosten declareren. Een wettelijk minimumloon (of meer) verdienen met stockfotografie kan alleen als je werkt bij een fotostockbureau zelf. 

Het is een misverstand dat je foto’s verkoopt aan een stockbureau. Je verkoopt in eerste instantie helemaal niets. Maar je geeft je tijd aan een fotostockbureau door mooie foto’s te maken en uploaden. En die foto’s te voorzien van veel informatie. Hoe meer informatie een stockbedrijf heeft van jouw foto’s hoe beter ze diverse zoekfuncties kunnen aanbieden. Voor alle tijd die je investeert om mooie foto’s te maken, te uploaden en te voorzien van informatie krijg je een mooi afgerond bedrag: 0 euro.  

‘Maar ik heb al mooie foto’s, dus die hoef ik niet meer te maken!’

Zit je te denken aan samenwerking met een stockbedrijf? Bekijk dan eerst eens wat voor foto’s ze al beschikbaar hebben die vergelijkbaar zijn met de foto’s die je wil leveren. En kijk ook even naar de verkoopprijzen en bedenk daarbij wat jouw aandeel van dat bedrag is. Dat aandeel verschilt per bureau. De verkoopprijzen die tegen bepaalde gebruikscondities op websites staan zijn de hoogste prijzen waarvoor ze beeld verkopen. Grotere klanten zoals uitgevers hebben met stockbureaus aparte prijsafspraken en betalen aanzienlijk minder.

Ik kan mij goed voorstellen dat je na je research niet snel meer op dergelijke stockwebsites kijkt. Want stockbedrijven vertegenwoordigen vele miljoenen foto’s. En als jij daar een paar honderd meer bij zet zal dat niet ineens veel opleveren. Nieuwe foto’s van nieuwe fotografen zullen op de meeste stockwebsites niet op de eerste paar pagina’s verschijnen. Wat dat betreft werkt een stockwebsite net als de zoekfunctie van Google. Je moet een goede fotograaf zijn met een goede verkoopgeschiedenis van je foto’s op die website, willen jouw foto’s bovenaan komen. 

Vroeger

Twintig à dertig jaar geleden was je als maker van stockfoto’s financieel gezien beter af. Het werk zag er anders uit. Fotografen schoten foto’s op diafilms en gingen met de ontwikkelde films naar een stockbureau. Die scanden de mooiste foto’s in en voorzagen ze van alle benodigde informatie. Periodiek gaven de bureaus mooie stockfotoboeken uit die ze opstuurden naar reclamebureaus en andere afnemers. Als fotograaf hoefde je weinig meer te doen, behalve veel geduld hebben. Het aandeel van de verkoop lag meestal rond de 50 procent.

Sinds de digitalisering is meer werk naar de fotograaf verschoven. Foto’s worden digitaal aangeleverd en alle informatie moet de fotograaf zelf aandragen. In ruil daarvoor krijg je een marge van de verkoop die behoorlijk lager is dan die 50 procent van vroeger. De marges van de fotostockbureaus staan ook erg onder druk omdat er veel bureaus zijn die concurreren op prijs. Omdat je als fotograaf niets te zeggen hebt over de verkoopprijzen en er veel (prijs)concurrentie is zijn de prijzen de laatste decennia behoorlijk gedaald. Fijn voor iedereen die stockfoto’s koopt, minder fijn voor de makers.

Waarom tijd steken in stockfoto’s?

Het is hartstikke leuk om mooie foto’s te maken. Zonde om daar dan niets mee te doen! Je wil graag dat veel mensen die foto’s bekijken en het is natuurlijk een eer als jouw foto een keer op een website of in een brochure wordt gebruikt. Maar het is niet altijd mogelijk om te zien waar je foto wordt gebruikt, omdat stockbureaus meestal geen klantinformatie delen. Je krijgt dus bij de meeste partijen alleen te zien in wat voor markt en waarvoor (bijvoorbeeld print, persoonlijke presentatie, online presentatie enzovoort) de foto gebruikt wordt. Met Google reverse image search kom je wel een eind om te achterhalen waar je foto wordt gebruikt, maar als jouw doel is om foto’s te publiceren, dan zijn er andere mogelijkheden. Je kan ze bijvoorbeeld op sociale media delen of zelf een website maken. 

Markt onder druk

Prijzen worden steeds lager en er zijn steeds meer stockfoto’s te koop. Dat is natuurlijk fantastisch als je foto’s wil kopen, maar minder fijn als je een maker bent. Er zijn steeds meer stockbedrijven die elkaar beconcurreren. Omdat de afnemers graag zo min mogelijk betalen en de grote uitgevers inkopen bij de goedkoopste aanbieders, staan prijzen jaar na jaar meer onder druk. Zodoende dalen ze, want als een stockbureau iets duurder is dan de concurrentie en daardoor niet of minder verkoopt, heeft het een probleem. Daarom gaat een stockbureau gewoon in prijs naar beneden, zodat ze bij een volgende verkoop of aanbesteding richting grote partijen wel weer voordelig uit de bus komen.

Omdat de tarieven onder druk staan krijgen fotografen bovendien een steeds kleiner percentage van de verkoop. Bij sommige stockbureaus gaat het echt om centen. En die centen krijg je uitbetaald als je verdiensten boven een bepaald bedrag zijn. Het kan dus soms jaren duren voordat je een keer 50 euro krijgt voor je verkochte foto’s. 

Stockbureaus kunnen dit doen, omdat de maker van het beeld niets te zeggen heeft over de prijzen. Een bijkomend gevolg is dat met name beroepsfotografen niet gemotiveerd zijn om mooie en diverse stockfoto’s te produceren en leveren. Als beroepsfotograaf moet je namelijk wel kijken of je tijd die je ergens insteekt voldoende oplevert. Vanuit de markt hoor ik wel eens mensen die het jammer vinden dat het aanbod van stockbedrijven soms niet specialistisch genoeg is. Er is te weinig diversiteit daar waar het gaat om echte specialisaties. Ik denk dat dat het gevolg is van het verdienmodel. Waarom zou een fotograaf tijd steken in een specialistische fotoshoot als hij daar na jaren hooguit 25 of 40 euro aan overhoudt?

Probleem voor de makers?

Dat je bijzonder weinig kan verdienen met stockfoto’s hoeft geen probleem te zijn. Als je een goede vaste baan hebt en daarmee wat overhoudt voor investeringen in je fotoapparatuur dan is het financiële aspect misschien helemaal niet belangrijk voor je. Als je fotografie niet zakelijk bekijkt en het puur een hobby is, maakt het niet uit dat die hobby weinig oplevert en voornamelijk geld kost. Maar voor fotografen die zich serieus met fotografie en het daarbij behorende ondernemerschap bezighouden, is het niet handig tijd te steken in het maken van stockfoto’s. 

Bovendien helpt het de serieuzere fotografen niet als er veel specifieke stockfoto’s beschikbaar zijn. Want als stockfoto’s niet goed genoeg zijn voor een bepaalde partij om aan te schaffen, zullen ze wellicht een fotograaf aan het werk zetten. En dan kan die fotograaf wel een normaal tarief vragen voor de uren die het kost om de gevraagde foto’s te maken.

Mijn ervaring met stockbureaus

Mijn beelden worden al meer dan twintig jaar verkocht via diverse bureaus. Maar ik lever zelf al jaren geen stockfoto’s meer. Onlangs heb ik 33.000 beelden laten deleten bij het enige stockbureau waar ik nog beelden had staan. Die foto’s werden daar verkocht voor bedragen die echt nergens meer op slaan. Bovendien neemt de opslag van foto’s serverruimte in. Die hoef ik natuurlijk niet zelf te betalen, maar dat het energie kost is wel duidelijk. Het voelde gewoon niet goed meer.  

Wat mij door de jaren heen is opgevallen, is dat elk stockbureau periodiek met een nieuw contract komt. Dat zijn boekwerken waar je als fotograaf door heen mag. En elke keer dat er weer een nieuw contract komt, kun je ervan uitgaan dat je aandeel in de verkoop weer met een paar procent daalt. Of dat de condities verslechteren. Logisch, want de prijsconcurrentie is heftig en stockbureaus moeten winst blijven maken. En dat kunnen ze maken, omdat er altijd wel mensen zijn die akkoord gaan met de vernieuwde verslechterde condities en beelden blijven leveren. 

Sinds 2008 ben ik beroepsfotograaf. Daarom ben ik kritisch gaan kijken naar de tijd die je als fotograaf steekt in het verkocht krijgen van foto’s via stockbureaus. Mijn conclusie: de winsten gaan naar de stockbureaus en het (grotendeels) vrijwilligerswerk is voor de makers. 

Wat kun je dan doen met je mooiste foto’s?

Maak een eigen website! Dan kun je je eigen foto’s op je eigen plek aan de wereld laten zien. Als de foto’s op je eigen website heel mooi zijn en niet bij stockbureaus verkrijgbaar zijn, ben je ook beter in staat zelf een gezond bedrag te vragen. 

Natuurlijk kun je op allerlei sociale media platforms foto’s plaatsen, maar die geef je ook gebruiksrechten. Bovendien is het niet je eigen plek. Als je zelf een fotografiewebsite maakt (of laat maken) dan kun je iedereen je mooiste foto’s laten zien. Als je daar ook nog wat tijd en aandacht aan besteedt, heb je ook kans dat je nog eens iets verkoopt. Zoek maar eens op “travel stock photography Botswana”, grote kans dat mijn Wilmar Photography.com website op de eerste pagina staat tussen partijen als Shutterstock, Alamy en Istock photo. De beelden op mijn reisfotografie website Wilmar Photography worden overigens zelden verkocht. Maar als er een beeld verkocht wordt, krijg ik wel een normaal bedrag. Want die bedragen en gebruikscondities bepaal ik zelf. 

Als je vier keer per jaar een foto verkoopt via je eigen website voor 120 euro, dan verdien je daarmee twaalf keer meer dan de verkoop van 100 foto’s via fotobureaus als je gemiddelde vergoeding 0,40 eurocent is. Natuurlijk is het verhaal iets gecompliceerder, want een eigen website maken, onderhouden en hosten kost ook wat. Bovendien zal je geen foto verkopen als die niet onderscheidend is ten opzichte van stockfoto’s bij bureaus. Ook kunnen de uitkeringen en je percentage per bureau behoorlijk verschillen. Maar als je doel is om foto’s verkocht te krijgen voor normale bedragen dan is een eigen website wel handig.

Maar wees wel realistisch, met een eigen website ga je concurreren met stockbureaus en die strijd ga je wat betreft vindbaarheid zelden winnen. Waarom zou iemand jouw foto voor 120 euro kopen als een soort gelijke foto bij een stockbureau een paar dollar kost? Omdat de foto die jij gemaakt hebt (als het goed is) mooier is en veel beter aansluit bij de wensen van een potentiële klant. Bovendien is de kans dat jouw foto al meerdere keren gebruikt is kleiner en dat heeft ook voordelen. Je zou zelfs de gebruiksrechten op je foto exclusief voor een bepaalde tijd kunnen aanbieden (tegen een behoorlijke meerprijs).

De toekomst van stock

Ik ben benieuwd hoe de toekomst van stockfotografie er uit ziet. Ik verwacht helaas weinig verbetering wat betreft tarieven. Het zou maar zo kunnen dat de komende jaren door de lage prijzen en concurrentie enkele grote stockbureaus onderuitgaan. Wellicht dat de prijzen dan een klein beetje aantrekken. En met de komst van kunstmatige intelligentie, die steeds mooiere beelden maakt, zal het voor stockbedrijven ook niet makkelijker worden. Over een aantal jaren is het laten maken van een afbeelding door AI heel vanzelfsprekend. Nu kun je al afbeeldingen laten maken, maar is het nog niet overal zo geïntegreerd dat het super makkelijk is. Die ontwikkeling zal gevolgen hebben voor de aantallen foto’s die door bureaus worden verkocht. Maar niet alleen stockbureaus zullen die verandering voelen. Ook fotografen hebben wat betreft de toekomst wel een uitdaging. Ik hoop er als beroepsfotograaf bij te zijn!

Tekst: Wilmar Dik

 

Lees hier ook:

https://www.digifotopro.nl/architect-van-de-nederlandse-fotojournalistiek

https://www.digifotopro.nl/trends-in-trouwfotografie-0