Interview: Michiel Fischer over flitsfotografie

Fotograaf Michiel Fischer is net als veel professionals min of meer in het vak gerold. Hij had zijn eigen bedrijf waarvoor Michiel Fischer besloot zijn eigen productfoto’s te gaan maken. Op een dag kreeg hij een verzoek om auto’s te fotograferen en huurde een grote studio die hij deels ook weer verhuurde. 'Ik snapte er helemaal niks van in het begin,' geeft Michiel Fischer aan. 'Die lampen, wat deden die allemaal? Die vormen en die grote kappen en kleine kappen. Toen ben ik gaan projecteren, gewoon op de muur, om te zien wat het licht doet en waar het afzwakt. Vervolgens heb ik vriendinnetjes en vrienden en mijn kinderen gevraagd om te gaan staan en te zien wat er gebeurt.

Daarna kwamen er workshops in mijn studio en fashionfotografen. Ik ben gaan kijken hoe ze het deden en heb nagevraagd waarom ze het zo deden. De antwoorden die ik kreeg begreep ik toen nauwelijks. Nu, na vier jaar komen diezelfde mensen bij mij om te vragen hoe ik het nu eigenlijk doe.'

Veel fotografen beginnen met het aanzetten van verschillende lampen, toch is dit niet de handigste aanpak. 'Het beste is om met één lamp te beginnen. Dan kijk je hoe het licht valt. Als je een model in een andere positie zet bij de lamp, kun je nog een keer kijken: hoe valt het licht? Als je tekort komt, kun je eens kijken of je er een tweede lamp bij kunt zetten. Beïnvloedt die tweede lamp dan mijn complete plaatje? Beïnvloedt hij de verkeerde schaduwen, waardoor je al aan het beeld ziet dat er iets niet goed is? Dat zijn belangrijke vragen.'

Fotografen van de oude stempel hebben eerder geleerd dat je met een reflectiescherm veel problemen kan voorkomen, omdat dit geen extra schaduwen creëert. 'Dat werkt goed. Als je schaduwen compleet weg wil hebben, dan is het mooi om in plaats van een reflector een heel grote softbox te pakken. Zet je hem neer dan reflecteert hij al, die kan je met de huidige flitslampen met 2 watt stapje voor stapje opdraaien. Dus je kunt de schaduwen helemaal finetunen en precies instellen hoe zacht je het wil hebben. Veel fotografen weten dat niet en pakken wel die reflector.'

Michiel geeft aan dat er tegenwoordig veel zogenaamd 'afvallicht' wordt gebruikt. 'Je hebt nog steeds veel flitsers waarbij de lamp te ver in het huis zit.

Je krijgt dan te veel een hotspot in het midden van de softbox. Die flitsers werken meer als een zaklantaarn: het spreidt nog wel, er zit nog wel iets van een hoek in. Broncolor heeft een flitsbuis die eruit komt en het is een brede flitsbuis. Dus die pakt ook de zijkant van de softbox mee, waardoor je nog meer de reflector kunt draaien en zijlicht gebruiken en een daglicht-effect krijgt. Mensen als Peter Coulson, die zo populair zijn in de fotografie, gebruiken bijna niets anders dan dit soort licht, het afvallicht. Dat is mooi, je krijgt er eerlijkere schaduwen van, een mooier verloop van de schaduwen.'

Met een reguliere flitser is dit effect ook te bereiken. 'Je moet de softbox dan nog weer wegdraaien. Draai je hem nog meer weg, dan krijg je meer schaduwen wat je dan weer moet opvangen met een reflector.' De portretfotograaf vertelt ook over het werken met de Para 88. '

Para familie

Het lijkt een beetje op een combinatie van een softbox en een paraplu. De Para 88 is echter heel anders dan een gewone paraplureflector: hij is helemaal zilver, diep en meteen lange staaf waar de flitser aan vastzit, die je in en uit kunt schuiven met een focusring. Als de ring naar voren staat dan is hij op zijn zachtst. Trek je hem naar achteren dan is het, zoals William Rutten dat zo mooi zegt, net alsof je in Californië in de avondzon een model uitlicht. Je kunt er een hele groep mee uitlichten of slechts één persoon.Alle lamellen moet je zien als afzonderlijke lampen. Het is ideaal om een Para van 88 centimeter mee te nemen als je op locatie gaat schieten, dan heb je een complete fotostudio bij je.' Het licht dat hiermee gecreëerd wordt is haast net zo zacht als een softbox.

Als je nu kijkt naar de zachtheid van het licht, dan heb je twee factoren. Aan de ene kant de grootte en de afstand (hoe groter en hoe dichterbij, hoe zachter) en aan de andere kant het soort lichtbron. Michiel maakt voor ons een rangorde: 'Het zachtste is toch de megagrote softbox, een octabox van 180 cm doorsnede en daar weer het afvallicht van. De paraplu is net weer iets minder zacht, met het nadeel dat je het licht breed verspreidt, dus de  achtergrond niet kunt controleren. Dan heb je de Beauty Dish. De lamp zit erachter en die is gericht op de reflector – wit of zilver - en dat licht komt verspreid terug, zonder hotspot. Hij is minder zacht dan een softbox, echter is hij wel eerlijk. Er komt wel meer contrast in, zeker met grid, maar met een goede make-up artist kun je prachtige beauty-beelden maken. Persoonlijk gebruik ik hem niet veel. Veel mensen hebben er een haat-liefdeverhouding mee. Zelf gebruik ik hem wel eens als ik de achtergrond anders wil laten vallen. Dan haal ik de grid eruit en dan laat ik hem heel zacht weglopen op de achtergrond. Je kunt er heel creatief mee spelen.

Beauty Dish

Dan heb je nog strip lights, in feite smalle softboxen. Die zijn heel mooi om de zijkanten van de modellen te verlichten. Met dj’s kun je dan het achterste licht van de stage ermee suggereren. Ze zijn ook geschikt om de buik bij zwangerschapsshoots te laten zien, zo worden ze in ieder geval vaak gebruikt. Ook hier haal ik vaak de grids eruit en richt ze op de achtergrond en dan vlag ik het model af waardoor het model niet verlicht wordt door de achtergrondverlichting. Dat zou je ook met spots kunnen doen, alleen krijg je dan hotspots op de achtergrond.'

Strip light

Hij geeft aan dat je dan ook nog een klein softboxje hebt om de schaduw onder de kin weg te halen. 'Dat is om de schaduwen die je net niet met een reflector weg kunt halen, mee op te vullen. Je moet dan wel opletten dat de schaduwen van deze lamp niet door kan lopen. Anders krijg je een heel onnatuurlijk effect, alsof je een zaklantaarn onder je gezicht houdt. Verder is er dan nog de simpele metalen kleine reflector die bij de goedkope flitssets meegeleverd wordt. Dat is vrij hard en gericht licht. Spots geven nog harder licht. Vooral geschikt voor het belichten van de achtergrond.

Met een grid kun je ook het licht richten. Je kan een grid ook dichterbij zetten, dan wordt het nog steeds zacht. Prettig is dat je de achtergrond ermee kunt afvlaggen, dus voorkomen dat die door de lamp verlicht wordt. Je licht is direct op het model gericht. Ik vind wel dat je iets meer contrast krijgt, zeker voor kleding, fashion shoots. Je kunt dit licht zo mooi controleren.'

De acht meest voorkomende fouten bij het gebruik van studioflitsers

1. Een grote softbox op een grote afstand van het model zetten. Een grote softbox gebruik je om zacht licht te krijgen, maar als je een grote afstand kiest, wordt het licht weer harder.

2. Meteen alle lampen aanzetten en niet goed kijken hoe het licht valt.

3. Schaduwen ophelderen met een sterke, extra lamp en daarmee onnatuurlijke schaduwen creëren.

4. Het model laten bewegen. Wanneer ze iets verderop staat, betekent dit dat er geen licht meer op haar valt. Wanneer het model een halve stap buiten het licht zet, dan scheelt dat al bijna een stop.

5. De combinatie van daglicht, instellicht en flitslicht op een verkeerde manier combineren. Behalve bij een heel groot diafragma, telt het daglicht helemaal niet mee op de foto. Daar mag je dan ook niet naar kijken bij het instellen van het licht. Je kunt het verschil zien doordat het instellicht geel is en daglicht een blauwere tint heeft.

6. Veel te veel foto’s maken zodat je én veel te veel data krijgt én niet meer goed kijkt naar wat het licht doet. Het model of een art director heeft op enig moment dan een foto gezien alleen weet niet meer precies welke het was. Het kan een hele klus zijn om  deze dan uit te zoeken uit meer dan duizend foto’s.

7. Verkeerde belichting door histogram of hogelichtenwaarschuwing niet goed te controleren, bijvoorbeeld na verandering van het licht.

8. Eén of meer flitsers op een verkeerd kanaal van de trigger zodat deze niet meeflitsen.

Over Michiel Fischer

Michiel Fischer is foto-belichter voor grote en kleine producties. Geregeld traint en coacht Michiel fotografen op alle niveaus, hij geeft ook lichttrainingen. 

Tekst en fotografie door: Dré de Man 

Dit artikel werd gepubliceerd in DIGIFOTO Pro 5.2019