In gesprek met reisfotograaf Charles Borsboom

Lees ook:  Op reis vanuit je woonkamer met de DIGIFOTO Travel Special

Een 1,5 jaar durende reis door Noord Amerika in 1998/99, samen met zijn vrouw Yvonne, is voor Charles Borsboom de druppel. Na terugkeer in Nederland, Charles is dan 40, gooit hij definitief het roer om. En nee, niet omdat hij zijn baan als informaticus verafschuwt. Helemaal niet. Maar hij wil eindelijk zijn lang en diep gekoesterde wens in vervulling brengen: van zijn hobby fotografie zijn baan maken. 'Ik kon er wel over blijven mijmeren maar ik vond dat ik gewoon een keer moest proberen om met fotografie mijn eigen broek op te houden. En ja, dat was zeker in begin erg spannend. Ik was redelijk succesvol in de ICT en verdiende ook navenant.' Die veilige en comfortabele haven laat Charles achter zich en hij springt in het diepe. Een sprong waarvan hij geen idee heeft wat het hem gaat brengen. 'Yvonne heeft daar een heel belangrijke rol in gespeeld en heeft mij echt gestimuleerd. Volg je hart was en is haar motto.'

Vervolgens gaat Charles eind 1999 naar de fotoacademie in Amsterdam waar hij de opleiding journalistieke fotografie volgt. 'Natuurfotografie is sowieso geen richting', verklaart hij deze keus. 'Journalistieke fotografie was deels ook veel portretwerk. Een kant van fotografie waarmee je nog een beetje geld kan verdienen. Dat was toen al zo en is vandaag de dag niet anders.'

Dat betekent niet dat hij reis- en landschapsfotografie links laat liggen. Zo trekken Charles en Yvonne regelmatig de deur voor een behoorlijke periode achter zich dicht. Een van de reizen brengt de twee in China, een land dat dubbele gevoelens oproept bij Charles en Yvonne. 'Na onze eerste drie maanden in China zeiden we tegen elkaar: prachtig maar nooit meer. Het is er echt mooi maar ook zo hectisch en alles gaat er moeizaam. Het reizen, het betalingsverkeer, de taal... Dat laatste is overigens wel wat veranderd. En niet omdat ik Chinees ben gaan spreken, al ben ik daar wel enkele malen mee bezig geweest, maar zij spreken steeds vaker Engels. Toch begon China na een jaar alweer te trekken en uiteindelijk heb ik er in 2011 zelfs bijna een jaar gewoond.'

In 2013 ontmoet Charles iemand die hem in contact brengt met Ralph Goedhart, eigenaar van Nordic Vision Fotoreizen. Het klikt. Niet alleen op het gebied van fotografie maar ook wat betreft visie. Niet veel later organiseert Nordic Vison Fotoreizen zijn eerste fotoreis buiten Europa, naar, je raadt het al, China! Begeleider? Charles Borsboom. 'Het bleek een succes. Die reis, naar de fascinerende Badain Jaran woestijn, zat direct helemaal vol. Aanvankelijk was dit voor beide partijen heel spannend. Nordic Vision ging voor de eerste keer op pad buiten Europa en voor mij was het de eerste keer dat ik op pad ging met een groep. Al paste dat goed bij mijn ambitie om ooit nog eens iets te doen op het educatieve vlak. Ik zie de reizen die ik namens Nordic Vision Fotoreizen begeleid naar China, (Noord)Ierland, La Palma, Siberië, en sinds kort ook Alaska als een ultieme combinatie van reizen, fotografie en educatie. Al die zaken vallen mooi samen.'

Voor Nordic Vision Fotoreizen begeleidt Charles inmiddels acht reizen. Wie hem volgt op Facebook krijgt het idee dat Charles permanent op reis is. Hij lacht: 'Dat is absoluut niet het geval. Maar ik post natuurlijk wel met grote regelmaat beelden van reizen die ik gemaakt heb. Ook om mensen te triggeren: let op, voor die of die reis is nog een plek vrij...'

Bijzonder oog

Wat is het dat Charles zo aanspreekt aan reisfotografie? Of moeten we zeggen landschapsfotografie? Wie het werk van Charles bestudeert, ziet namelijk veel prachtige landschapsbeelden. Beelden waaruit blijkt dat de fotograaf een bijzonder oog heeft voor lijnen, vormen en structuren in het landschap. Of dat nu beelden zijn uit de Chinese Badain Jaran woestijn, het ijs van het winterse Baikalmeer in Siberië of onze eigen Waddenzee. 'Tijdens mijn reizen ligt de focus inderdaad op landschapsfotografie. Wat mij daar zo in aanspreekt, is het feit dat je een landschapsfoto echt in alle rust kunt opbouwen. Een quote van de grote Ansel Adams ligt mij dan ook heel na aan het hart “You don't take a photograph, you make it.” Daarnaast ben ik ook gek op straatfotografie. Daar komt in belangrijke mate ook mijn fascinatie voor China vandaan. In dat soort maatschappijen is echt alles anders dan bij ons. Dat leent zich erg goed voor straatfotografie.'

'Ik ben overigens niet zo'n fotograaf die zegt dat je alleen in de ochtend en de avond kunt fotograferen', vervolgt Charles. 'Natuurlijk is dan het licht op zijn mooist, maar ik ben van mening dat je bij ieder weertype fraaie landschapsfoto's kunt maken. Alleen moet je je in bepaalde omstandigheden beperken tot specifieke details. Ik hou sowieso ook erg van microlandschappen. Daar kan je als fotograaf heerlijk mee experimenteren en daar heb je niet het allermooiste licht voor nodig. En begrijp me niet verkeerd, ik zal niet bestrijden dat het licht in de ochtend en de avond vrijwel altijd het mooist is maar zeker met macro en in zwart-wit kun je ook buiten dat mooie ochtend- en avondlicht veel doen. Zwart-wit spreekt mij sowieso erg aan, ook bij landschappen dus. Het komt in belangrijke mate aan op creativiteit en in die zin bestaat slecht licht eigenlijk niet. In prachtig ochtend- en avondlicht kan bij wijze van spreken iedereen een mooie plaat maken. Daarbuiten komt het meer dan ooit aan op creativiteit. Dat zeggen we overigens ook altijd bij de reizen die we organiseren en begeleiden: we houden allemaal van fotograferen en moeten het doen met het licht dat er is. Dat licht hebben we simpelweg niet in de hand. Is het minder dan gehoopt, ga dan eens met je macrolens dicht naar de grond op zoek naar een leuk onderwerp. Dat kan van alles zijn. Vandaar ook “kijken is nog geen zien”. Met andere woorden, probeer als je ergens aankomt eerst eens heel goed rond te kijken. Ben je heel bewust van wat je echt ziet. Op die manier ontstaan er beelden... Lijnen, structuren, vormen, contrasten.'

Knallend en aansprekend

De fotograaf geeft een voorbeeld. Tijdens zijn jaarlijkse trip naar de Waddenzee zijn er altijd momenten waarop het schip reeds is vastgelopen op een wadplaat maar 'we het schip nog niet afkunnen'. Tijdens die momenten kunnen de deelnemers aan de slag gaan met een individuele opdracht waarbij ze zich moeten concentreren op bijvoorbeeld een bepaald detail van het schip. De een krijgt bolder de ander krijgt mast... Charles: 'En maak daar dan eens een stuk of tien verschillende beelden van. De eerste drie foto’s zijn vaak triviaal, daarna moet je gaan denken en juist daar begint fotografie. Dan wordt het boeiend en krijg je onderscheidende beelden.

Dat soort opdrachten levert vaak heel verrassende beelden op. Datzelfde geldt voor landschappen. Wat nu als er niet die knallende lucht boven jouw landschap hangt? Hoe kan je dan toch een knallend, aansprekend beeld maken? Maak daarbij ook eens gebruik van een ander objectief en durf te kiezen voor andere standpunten. En denk ook eens in zwart-wit. Dat levert niet zelden verrassende en mooie beelden op. Denk aan zware luchten en vette contrasten.'

Dat laatste brengt Charles bij het nabewerken van beelden. 'Daarbij hou ik erg van spelen met contrast en verzadiging. Ik vind nabewerking een wezenlijk onderdeel van fotografie. Je hebt puristen die vinden dat het er soms niet realistisch meer uitziet. Diezelfde puristen zie je dan bijvoorbeeld wel aan de slag gaan met een big stopper waarmee water en wolkenpartijen een heel eigen vorm krijgen. Denk aan wolkenluchten belicht met 30 seconden waardoor ze helemaal uit elkaar trekken. Of watervallen die helemaal ‘silk’ geworden zijn. Is dat wel realistisch? Realiteit in fotografie bestaat sowieso niet. Het is allemaal erg subjectief en beïnvloedbaar door ons fotografen. Ik maak in principe alleen die beelden die ik zelf mooi vind. Een vlieger die overigens niet altijd op gaat wanneer je voor een opdrachtgever werkt. Maar zeker tijdens mijn reizen, maak ik beelden die mij aanspreken. In die beelden heb ik de vrije hand. Ik kan daar aan editten zoveel ik wil. Ik maak er het beeld van dat ik lekker vind en dat past bij het gevoel dat ik had toen ik dat beeld maakte.'

Sleutelwoord

Nadenken is het sleutelwoord van Charles. 'Wat heb je in je hoofd? Het kan overigens zo zijn dat dat wat je in je hoofd hebt niet uit de verf komt omdat er een bepaald element ‘in de weg’ staat. Voor mij is het dan prima om dat element bij het nabewerken te verwijderen. Dan is daar op voorhand toch over nagedacht en dat vind ik het belangrijkste. Overigens kun je dit soort modificaties aan je beeld niet doen als je je beelden wilt opsturen naar een fotowedstrijd. Dat maakt voor mij weinig uit want ik heb toch niet zoveel met wedstrijden maar het is wel iets om in je achterhoofd te houden als je daar wel aan mee wilt doen. Je maakt je beelden grotendeels in het veld, je vervolmaakt ze in de moderne doka, achter je scherm. Dat dat beeld ook nog een boodschap moet uitdragen, vind ik eerlijk gezegd niet zo relevant bij de meeste beelden. Zeker bij landschappen. Landschapsfotografie draait om individuele beelden die er lekker uit zien. Dat is uiteraard heel anders bij meer documentaire-achtige fotografie. Daarbij draait het juist vooral om de boodschap! Zoals bijvoorbeeld bij de roadtrip fotoreis naar Alaska die ik samen met collega fotograaf Jeroen Toirkens begeleid voor Nordic Vision. Over dat soort onderwerpen is er tijdens mijn reizen altijd wel discussie. En dat is ook leuk. Zo breng je zaken in beweging en gaan mensen, inderdaad, nadenken!

Charles Borsboom begeleidt namens Nordic Vision Fotoreizen acht verschillende reizen. Heeft hij een favoriet?

Charles: 'In China ligt de bron, daarmee is het begonnen. Maar ik hou van reizen, van fotograferen en van landschappen. Met andere woorden, (Noord)Ierland of La Palma vind ik ook geweldig en daarvoor hoef je niet zo lang te vliegen. Ik ben altijd op zoek naar boeiende landschappen. Naar lijnen, structuren en contrasten. Niet voor niets ben ik gek op vulkanische landschappen en op woestijnen. Als je goed kijkt, vind je die lijnen, structuren en contrasten eigenlijk overal, ook in je eigen tuin. Maar terugkomend op je vraag, het Siberische Baikalmeer fascineert mij mateloos. Dus als ik dan toch twee bestemmingen moet noemen dan toch het Baikalmeer en de Badain Jaran Woestijn in China. Landschappelijk gezien maar ook wat beleving betreft zijn dat twee heel bijzondere trips. Elke reis heeft zijn eigen dynamiek en zijn eigen bijzonderheden. Ik vind het dus moeilijk er iets uit te pikken. Ik ben ook op veel plekken geweest die in de volksmond worden getypeerd als platgetreden. Maar waarom zijn ze platgetreden? Simpelweg omdat ze mooi zijn.'

Welke apparatuur neemt Charles Borsboom mee op reis?

'Een goed en stevig statief is cruciaal. Verder adviseer ik mensen altijd mee te nemen waarvan zij denken het te kunnen dragen. De afstanden die we tijdens onze reizen afleggen, zijn in de regel niet heel lang. We komen met de auto altijd dicht in de buurt van de spots.

Mensen vragen mij regelmatig bij het verlaten van de auto welke lens ik hier zou gebruiken. Een vraag die ik niet kan beantwoorden. Ik heb toch geen idee wat iemand wil gaan doen? Ga je voor een weids landschap of voor dat bloemetje in dat zwarte lavaveld? Zelf gebruik ik vaak een medium telelens voor mijn landschappen omdat ik meer heb met de lijnen en de vormen van een deel van het landschap dan dat ik die hele weidse panorama's maak. Met dat laatste heb ik persoonlijk wat minder. Die kunnen ook prachtig zijn, maar ik vind het interessanter er een stukje uit te lichten. En dat hoeft voor mij niet eens herkenbaar te zijn. Ik kan ook erg genieten van abstractie. Dat betekent meer dan eens dat je moet inzoomen. Een 70-200mm (plus eventueel nog een converter) zou ik dan ook iedereen aanraden. En uiteraard neem je wel ook een groothoek mee. Dat is inherent aan landschapsfotografie. Verder heb ik altijd een macrolens bij me omdat er ook zo veel prachtigs te zien is in de close-up. Kortom, ik sjouw altijd veel mee.'

Beelden © Charles Borsboom

Charles Borsboom | Delft (1959)

Beroepsfotograaf Charles Borsboom (1959) werkt in opdracht van diverse bedrijven, schrijft met enige regelmaat artikelen, neemt plaats in een jury en geeft lezingen over onderwerpen als ‘Het gebruik van negatieve ruimte in landschapsfotografie’ en 'Lijnen en Structuren in Landschapsfotografie'. Dat doet hij met name voor fotoclubs. Reizen is een tweede passie en Charles is dan ook (langdurig) in het buitenland om te reizen en te fotograferen. Zo bezocht hij de afgelopen jaren o.a. USA, Canada, Rusland, IJsland, Groenland en een groot aantal andere Europese landen. In 2005 'ontdekte' hij China en zo ontstond zijn liefde voor dit immense en fotogenieke land. Sindsdien bezoekt hij China vrijwel elk jaar en woonde en werkte hij vrijwel geheel 2011 in Yangshuo, te midden van het beroemde Karstgebergte. Charles heeft als fotograaf een brede interesse, maar landschapsfotografie geniet zijn voorkeur. Daarnaast is hij ook gefascineerd door portret- en documentaire fotografie. Sinds 2014 verzorgt Charles namens Nordic Vision Fotoreizen drie fotoreizen in China. Daar zijn in de loop der jaren Noord-Ierland, La Palma, Siberïe, Alaska en de Burren in West-Ierland bijgekomen. Naast de reizen voor Nordic Vision organiseert Charles zelf ook jaarlijks een weekend workshop op de Waddenzee en een workshopdag op het fotografisch uitdagende eiland Tiengemeten in de Haringvliet. Het motto van Charles: 'Kijken is nog geen zien, kijk én denk voor je op de knop drukt, het loont altijd'.