In de Spotlight: Ferdi Çelik

Tot ieders grote verbazing geeft Ferdi aan dat hij pas vier maanden bezig is met fotografie op het moment dat wij hem spreken. ‘Ik heb wel een artistieke achtergrond in het theater en sinds vier jaar produceer ik ook films, maar met fotografie hield ik me nooit bezig.’ Daar kwam verandering in toen hij trouwde en voor zijn huwelijksreis een compact camera kocht. ‘Die moest ik natuurlijk even uitproberen voordat we op reis gingen. Ik ging ermee aan de slag en bleek dat erg leuk te vinden.’

Dagelijks neemt Ferdi de trein naar zijn werk in Heerenveen en raakte gefascineerd door de reizigers op station Zwolle. ‘Ik heb een soort verwondering voor de doelen van mensen. Op het station is het een komen en gaan van mensen die wachten om ergens naartoe te gaan.’ De beeldmaker vond een aantal mooie uitkijkjes waarvandaan hij  bijzondere foto’s van bovenaf kon maken. ‘Uiteindelijk ging ik zelfs een uur eerder weg van huis om foto’s te maken op het station. Ik vind het interessant hoe een persoon zich verhoudt tot de omgeving. Ik word aangetrokken door het lijnenspel van een omgeving en probeer daar een menselijk element aan toe te voegen. Ik gebruik zwart-wit om de contrasten te benadrukken, maar maak ook foto’s in kleur waarbij juist de kleuren, vaak groen en geel, de terugkerende elementen in de foto zijn.’

Inspiratiebronnen

‘Toen ik wat foto’s op Instagram plaatste kreeg ik reacties dat ik de fotograaf Fan Ho eens moest opzoeken. Hij maakt ook gebruik van schaduwen en lijnenspel en toen ik zijn werk zag wist ik precies dat dat is wat ik wilde doen. Ik merk in zijn beelden dat het vooral gaat om de persoon die wordt omlijst door de omgeving. Ik vind het erg interessant dat je voyeuristisch mee kunt kijken in het leven van iemands anders op een specifiek moment.’

Ferdi betrekt de mensen niet in zijn beelden. Wat dat betreft is voyeuristisch een goed gekozen term. Hij fotografeert de reizigers stiekem en zij weten vaak niet eens dat ze gefotografeerd worden. Het blijft een lastige discussie in straatfotografie, maar Ferdi lijkt weinig last te hebben van beperkingen door privacyregels omdat hij zijn onderwerpen zo onherkenbaar mogelijk in beeld brengt. Zeker vanaf boven is dat goed te doen. ‘De personen kijken niet richting de camera en zijn niet te herkennen. Als dat wel zo is dan gebruik ik de foto niet of probeer ik toestemming te krijgen.’

Daar komt nog bij dat het station bij uitstek een lastige plek om te fotograferen is. Officieel is het zelfs strafbaar om zonder toestemming te fotograferen op stations. ‘Ik heb totaal geen last van beperkingen,’ geeft Ferdi aan. ‘Het grote voordeel is dat ik met een compact camera, de Sony RX100 Mark VII, fotografeer en die valt helemaal niet op. Soms komen handhavers een praatje maken en vragen ze wat ik aan het doen ben. Als ik dan aangeef dat ik foto’s maak is dat geen probleem. Ik werk ook zo dat de meeste mensen niet eens zien wat ik aan het doen ben. Dat is echt fantastisch. Als kind ging ik graag ergens heen om mensen te kijken en nu doe ik dat met mijn camera en vanuit andere perspectieven. Dat vind ik ontzettend interessant.’

Structuur

Toch maakt Ferdi wel eens foto’s waarin geen mensen te zien zijn. Dan draait het hem puur om het lijnenspel en de compositie. Kan hij onder woorden brengen wat hem zo aanspreekt? ‘Ik hou van structuur. Ik hou van lijnen die sturen en van hele mooie vormen. Ik speel niet altijd met de regel van derden maar maak ook centrale composities en die stralen erg veel rust uit. Hoe dat precies komt vind ik moeilijk om te zeggen. Ik neem de tijd om een beeld goed te maken. Ik bepaal eerst het frame en kijk daarna pas naar waar het leven erin komt. En dan druk ik af. Toen ik net begon met het fotograferen op het station van Zwolle werden de maatregelen om het coronavirus in te dammen van kracht. Daardoor was het ineens super rustig op het station. Daarom zie je de lijnen ook zo goed. Op iedere andere normale werkdag was het veel drukker geweest en zouden de beelden niet meer interessant zijn.’

Anders kijken

‘Ik heb vroeger locatietheater gemaakt en dan maak je een bijzondere plek van een locatie die doorgaans normaal is en waar je zo voorbij loopt. Na een week of twee ruim je weer op, maar blijft de herinnering verbonden met deze plek en dat maakt dat je er heel anders naar gaat kijken. Door te fotograferen leer ik heel anders kijken naar mijn eigen omgeving. Ik krijg ook van mensen uit Zwolle te horen dat ze zich nu pas realiseren dat we zo’n mooi station hebben. Dat vind ik een groot compliment. Ik vind het proces van mezelf verbazen maar het is ook leuk om anderen te verbazen en te laten meegenieten van mijn beelden.’

Grote stappen in een korte tijd

Ferdi’s enthousiasme opent veel deuren. ‘Ik liep er tegenaan dat de compact camera met vast objectief niet de kwaliteit en flexibiliteit biedt die ik graag zou willen en zei tegen mijn vrouw dat ik echt moest gaan sparen voor een systeemcamera met losse objectieven.’ Kort daarna raakt hij in een gepassioneerd gesprek met de achterneef van zijn vrouw die zich ook bezig houdt met fotografie en hem een Nikon D7500 met een viertal objectieven in bruikleen geeft. ‘Ik vind het mooi om te zien dat mijn energieflow zo goed zit dat deze wordt aangevuld door mensen die mij het fotografie avontuur gunnen.’ Vanaf nu fotografeert hij alleen nog maar in RAW en houdt zich bezig met het ontdekken van Adobe Lightroom en Photoshop. ‘Voorheen fotografeerde ik in jpg en bewerkte ik mijn foto’s zelfs met Snapseed. Ik ga kijken of ik mijn oude foto’s nog opnieuw kan bewerken om er nog meer uit te halen.’

Toekomstplannen

Hoewel deze beelden allemaal heel spontaan zijn ontstaan, mist Ferdi de mogelijkheid om beelden te regisseren. ‘In film en theater werk ik met acteurs en kan ik zeggen wat ik van iemand verwacht. In straatfotografie kan dat niet. Dit zijn momenten die gewoon gebeuren, maar in de toekomst wil ik meer regisseren.’ Een andere inspiratiebron van de kersverse fotograaf is Erwin Olaf. ‘Vanwege zijn kleurgebruik, maar vooral vanwege hoe hij zijn beelden zorgvuldig opbouwt. Over ieder detail is nagedacht. Dat is wat ik in mijn films interessant vind om te gebruiken, maar ook graag in mijn fotografie zou willen gaan toepassen. Ik heb dat nog niet kunnen doen omdat ik nog moet investeren in mijn technieken. Ik fotografeer wel manueel, maar doe alles op gevoel. Ik zou veel beter willen worden in belichting. In de filmwereld heb je medewerkers die zich alleen maar bezig houden met het uitlichten van een scène. Ik heb bewondering voor zij die een plaat kunnen afmaken puur door het licht aan te pakken. Wat ik tot nu toe heb gefotografeerd is allemaal met natuurlijk licht, maar als ik die geënsceneerde foto’s in de stijl van Erwin Olaf wil gaan maken, dan moet ik gaan leren om met kunstlicht te gaan werken.’ 

Ferdi verlangt duidelijk naar het kunnen controleren van alle elementen in het beeld. ‘Ik ben een verhalenverteller en in deze straatfotografie doe ik dat ook, maar ik zou er graag nog meer uithalen. De manier waarop ik nu fotografeer werkt heel bevrijdend en dat wil ik ook blijven doen, maar het is de spanning van het gericht werken die ik nu mis. Samen met mijn vrouw wil ik een bedrijf starten om interdisciplinaire theater en filmproducties te maken. Een decor kun je helemaal uitdenken, ieder rekwisiet heeft zijn verhaal en plaats. Dat is een uitdaging die ik ook graag wil aangaan in de fotografie.’

Bekijk meer beelden van Ferdi Çelik op instagram @Photomadebyfer

Dit arikel komt uit DIGIFOTO 4.2020. Tekst door Christel de Wolff en de fotografie door Ferdi Çelik.