Hoe kies je een goed statief?

Het lijkt zo’n gemakkelijke keuze en de meeste fotografen besteden het liefste zo min mogelijk aan een statief. Maar een instabiel platform voor je camera is geen goede keuze. Voor de meeste fotografen werkt het uitkiezen van statieven hetzelfde als fototassen. Uiteindelijk verslijten we er veel tot we over gaan op een weloverwogen investering die het uiteindelijk waard is. Dit is echter wel de duurste weg om te bewandelen. Als je regelmatig een statief gebruikt, schaf dan liever in één keer een goede aan. Geloof me, je zal er jaren plezier van beleven.

Er zijn veel verschillende factoren die belangrijk zijn voor de keuze van een statief. Los van het gewicht van het statief en de statiefkop is het draagvermogen ook belangrijk. Daarnaast verschillen de gewenste eigenschappen per type fotografie. Iemand die veel aan het hiken is in de bergen heeft andere eisen dan iemand die alleen in de stad fotografeert. Doe je veel macrofotografie dan heb je weer hele andere features die je kunnen helpen met het maken van je fotos. Het is belangrijk om je bewust te zijn van datgene waar je je statief voor gebruikt en op basis daarvan de belangrijkste eigenschappen te kiezen.

Werkhoogte

Vaak wordt aangeraden om een statief te kopen waarbij je rechtop kunt staan als je camera gemonteerd is. Persoonlijk vind ik dit totaal niet belangrijk want hoeveel foto’s maak je echt op ooghoogte? De meest interessante composities vind je juist vaker lager bij de grond. Tevens hebben de meeste camera’s een scherm wat je kunt kantelen dus door de zoeker kijken is niet zo vaak meer aan de orde. De maximale hoogte is wel een factor is die je mee moet nemen wanneer je over objecten heen moet fotograferen zoals bijvoorbeeld in een stad. De middenkolom is vaak uitschuifbaar om zo de maximale werkhoogte te vergroten, maar dit maakt het geheel wel minder stabiel. Het is beter om een statief met langere poten te kiezen dan een statief waarbij de uitgeschoven middenkolom reikt tot je gewenste hoogte.

Naast de maximale hoogte is de minimale hoogte belangrijk als je vaak dicht op de grond fotografeert. Statieven zonder middenkolom kunnen bijna plat op de grond liggen en bij andere moet je de middenkolom omdraaien. Dit laatste is een extra handeling waar je je bewust van moet zijn. 

Macrofotografen zijn ook geholpen met een middenkolom die gekanteld kan worden. Deze schuift dan niet omhoog maar juist naar voren. Op die manier kun je gemakkelijk dichterbij objecten komen of, bij cityscape fotografie, over een rand heen fotograferen. Uiteindelijk heeft de maximale werkhoogte ook invloed op hoe groot je statief ingeklapt is. Bijna elk merk heeft een speciale travel line, waarbij het statief in ingeklapte toestand zo klein mogelijk is. Hier is Peak Design bijvoorbeeld wel echt een voorloper van een compact statief.

Gewicht en draagvermogen

Gewicht kan een belangrijke factor zijn om meerdere redenen. Aan de ene kant wil je een licht statief wanneer je hem veel op je rug hebt en aan de andere kant wil je een iets zwaarder statief voor de stabiliteit. Hier is het heel belangrijk om goed te kijken waar en hoe je je statief gebruikt. Een landschapsfotograaf wil waarschijnlijk een goed en degelijk statief wat niet per se licht is, zodat hij deze in alle omstandigheden kunnen gebruiken. Maar de reislustige fotograaf zal juist een lichter statief willen omdat zo veel mogelijk gewicht te besparen. 

Het gewicht van je statief is bijna altijd een compromis die je moet sluiten. Hike je in de bergen en sta je vol in de wind je foto’s te maken is dat hele lichte statief misschien niet ideaal, tenzij je je tas er aan kunt hangen voor extra gewicht.  Wat ik hiermee wil zeggen is dat je niet alleen moet kijken naar hoeveel gram een statief weegt, maar dat je heel duidelijk een afweging moet maken wanneer gewicht belangrijk is.

Het draagvermogen van de statiefkop moet ruimschoots je camera en lens combinatie kunnen dragen. Ga hier vooral liever iets hoger zitten dan je denkt nodig te hebben. Ook bij de statiefkoppen is er veel keuze. Geared heads, 3 weg of een balhoofd zijn allemaal opties met elk hun voor en nadelen. Gebruik je zwaardere (tele)objectieven en heb je een hoge mate van precisie nodig, dan is een 3 weg kop of een geared head aan te raden omdat deze minder tot helemaal niet doorzakken na het vastzetten. Voor minder zware objectieven is een balhoofd ideaal. Deze vind je ook altijd op de travel statieven aangezien het ook de meest compacte vorm van statiefkoppen is.

Materiaal

Ga je voor carbon of niet? Los van de hogere kosten voor een carbon statief moet je duidelijk de overweging maken of het voordeel in gewicht en stabiliteit voor jou belangrijk zijn. Sta je bijvoorbeeld veel aan de kust te fotograferen dan is carbon ook zeker aan te raden. Deze zijn gemakkelijk schoon te houden en het kan niet corroderen.

Flip of twistlocks

Dit is echt een persoonlijke voorkeur. Let vooral bij flip locks op de gebruikte materialen. Bij goedkopere statieven is dit vaak gehard plastic en dit is een van de eerste punten waarop een statief stuk gaat. Als je veel in de regen of sneeuw staat dan zou ik zeker voor twistlocks gaan. Er is minder kans dat ze vast gaan zitten en ook met handschoenen aan is dit type sluiting gemakkelijk te bedienen.

Tips voor het gebruik

Als je eenmaal je droom statief hebt gekocht is het belangrijk deze regelmatig en goed te onderhouden. Heb je veel aan zee gefotografeerd of met de statiefpoten in het zoute water gestaan dan doe je er goed aan om ze uit elkaar te halen en af te spoelen. De twistlocks en het schroefdraad maak ik vaak schoon met een kwast, zo verwijder je gemakkelijk al het zand. Na een korte sessie aan de kust zet ik altijd mijn statief onder de douche. Zo spoel je gemakkelijk het meeste zout en zand van het statief af. Je kunt eventueel na je schoonmaakbeurt het schroefdraad van de twistlocks opnieuw invetten. Door je statief op deze manier te onderhouden zal je er nog jaren plezier van hebben.

Een ander punt om de levensduur van de onderdelen te vergroten is zodra je het statief opbergt je alle locks open zet van je statief kop. Of in ieder geval heel licht aangedraaid. Zo verminder je de druk op de onderdelen en gaan ze minder snel vast zitten door bijvoorbeeld zout of zand.

Heb je een wat lichter statief dan is een L-bracket voor je camera aan te raden. Als je dan foto’s maakt in de portret stand blijft het zwaartepunt boven het midden van je statief wat beter is voor de stabiliteit.

Misschien een open deur, maar als je niet de volledige lengte van je statief benut, schuif dan eerste de bovenste delen uit. Deze dikkere delen geven je meer stabiliteit dan het onderste gedeelte.

Zet zodra je op een statief je foto’s maakt de beeldstabilisatie van je objectief uit. Het kan zijn dat als je het aan laat staan je juist onscherpe foto’s krijgt. Met de IBIS (in body image stabilization) gaat het vaak wel goed maar let op je objectief.  Als de camera een AUTO stand heeft voor de beeldstabilisatie dan kun je hem daar op laten staan. De camera merkt zelf dat hij vrij van beweging is en zal de beeldstabilisatie dan ook niet inschakelen.

Qua positionering, zeker op drukke plaatsen, is het handig om twee poten voor je te zetten en één tussen je eigen benen in. Zo neem je minder ruimte in beslag en bescherm je je statief beter tegen mensen die niet opletten. Sta je tegen een muur aan, probeer dan eventueel twee poten ingeklapt op de muur te leggen en één op de grond. Zo blijf je stabiel, kun je dichter op de muur of railing komen en neem je minder ruimte in beslag waardoor een onoplettende voorbijganger niet zomaar tegen je statief aan komt.

Verwijder in winderige condities je camera strap. Het is handig om je camera er mee te dragen maar op een statief functioneert het als een vlag en introduceert het alleen maar vibraties. Gebruik eventueel een strap die je makkelijk los klikt van je camera.

Als laatste zou ik je mee willen geven dat je niet je camera op je statief zet en dan gaat bewegen om een compositie te zoeken. Je zoekt eerst zonder statief een goede compositie en brengt dan pas je statief in de gewenste positie. Ik zie het te vaak gebeuren dat mensen hun statief helemaal uitklappen, camera monteren en dan is dat hun compositie. Blijf creatief en zoek naar unieke hoeken, deze vind je vaak niet op ooghoogte.

Conclusie

Om een goede keuze te maken moet je goed inventariseren wat voor jou belangrijk is in een statief. Daarnaast is het vaststellen van je budget natuurlijk belangrijk. Vaak loont het om iets langer door te sparen. De beste stabiliteit en kwaliteit ga je bij de meeste merken pas vinden boven de 500 euro.

Tekst en fotografie door Martijn Kort